Monday, May 28, 2007

Ki Pumkhatna



By - Zono Zolim, Bekanlei

Khuakhat ki thu tuak, khua-kua in zolo hi.(Zomite Paunak)Tuhun Lia leh Tangte ki it ki ngaih, i ki Pumkhat nuam ciang in ‘Mihing dai kua man, um zolo’ cih mah'. A Min, Beh-min leh Mi-namte, i en-en man non kei uh hi. Nu leh Pate'n zong hong khen hi tuan pah’ samlo, ki Pumkhat loh ding lau lua liang ; Ki gu gawp in, i Christian pawlpi te’n i Ki Pumkhat na hang in' Pawlpi pan nawhkhiat bang i tuak zezen khangthak i hi uh hi.
Khangthakte hun mah hi in, khangthak vai mah mah hi. Hunkhat lai-in Nu leh Pate thumang na-tawh zi leh pasal a mau hong deihsak bang bang in i nu leh pate na ki tengsak (pumkhat suak) na tam mah mah hi. ‘‘Nu leh Pa thuman nahlawh bek’’ na ki ci zezen hi. Khangluiten a sutcim-loh’, Khangthak ten i sakcim-loh’ Pu Ngam Bawm leh Pi Cing Khupte ki it, ki ngaih leh a ki Pumkhat nuam nate' ka ngaih sut ciang in I Pu leh Pi nungzui mah hi hang' ci leng i khialkei ding hi. Zomite ki ciamtehna Vahpual in zong a hongsiam mah mah hi in ka thei hi. Zomite pen a Ki Pumkhat nuam ngiat, a ki khol khol nuam, tai khua a vak ut leh vak hen. Bu-ak a khuang nuam leh khuang hen ci zah dong in ki Pumkhat leh a ki kholkhol nuamte i hi lai lai uh hi.

Nunglam deuh in lawmte tawh holim in, eimi mi thak khat ka om na uh ah om a hong gen hi. A min ‘Esther ‘ a hong cih leh kuam mah ka na thei kei lai zang uh hi. ‘Kua maw Esther ?’ ci in ka kan leh ‘Lia Vungno’ na hih mawk hi. Ka lawm khat pan, upa lua lah hi sam nailo napi in hih bang a hong gen hi. ‘Kei theih lai a Cing Lian Vung hi ven, Vungno ci in sam ung’ a hong ci hi. Nek loh ding Singgah nea kha lah hi samlo, mun dang, khat peuh a om ciang in Minthak peuh a nei Zomi Lia leh Tangte ki tam sim mawk ta hi.

A diak in tulel in Chennai a om Zomite minthak nei ki tam mah mah mawk hi, Khanlohna hong tung a hi diam. Lamka khong a ‘Thangpu’ ki ci ci pen,Chennai ah ‘John’ peuh hong suak mawk, ‘Kimbawi’ pen ‘Lucy’ peuh hong suak mawk ta hi. Nungdiak in buaina khat om in lawmte khat a sepna uh ka phone uh hi. Lamwpa min pen Khualpu hi, Khualpu ci in ka hong kan uh ciang in kua man na thei lo uh hi. Ko zong limtak gen in a topna na ciang in ‘No mikhat William om hi na ki ho uh diam ?’ a hong ci uh hi. Ko zong tua ‘William’ tawh ka ki ho uh ciang in ‘Khualpu’ na hi mawk hi. Tua ka lawmpa uh’ a mau a ding in ‘William’ a hih hang un ko a ding in ‘Khualpu’ mah hi veve hi.

Lian Khan Khul pen a pupi Thang Khan Lian tam hi. A pa’n a mangmin ding in William a phuak sak hi. Tua man in Khualpu a ci zong ki om a, William zong a ci ki om hi. A hi zong in a mikhat mah hi veve hi. A neu lai in khatvei ki mawl ding in a inn kong uh ah ‘ William hong pai aw, ki mawl ding’ ci in a lawmte khat in a sap a pupi (apa-pa) in a zak khat ciang in thangpai lua mah mah hi. Khualpu-pa kianga ‘Ka minphuak hoih sa lo na hih uh leh William bek ci ta un, Lian Khan Khual cih zang non kei un’ a ci hi. Tua khit nungsang a lawm leh gual, nu le pate'n Apu uh mai ah William cih a zang ngam non kei uh hi.

Zomite’n i ki pumkhat kikna ding in William Lian Khan Khual tung pan in thupi mah mah thu-thum i sin thei hi.

Lian Khan Khaul – Khanglui hun ci ni

Lian Khan Khual cih pen ei Zo-min mah hi , a khiatna leh deihna zong ki thei ciat pah hi. Tanglai pek pan in hih bang in Zomiten Zo-minte hih bang in na ki phuak khinzo hi.

William - Khangthak hun ci ni

William cih pen Zopau in a khiatna ding ki nei lo hi. A om kha hiam ci in i zong zong zong in, i muh khiat theih om sun ‘Wi- Lliam’ aw-nih hong suak theih hi. Hih aw-nih pan in' ‘W’ pen ‘U’ khek leng ‘Ui’ (dog) hong suak pah hi. Lliam Zolai a LL a ki pan kammal ki nei lo a hih manin L khat la-khia leng Liam (wound, gone,past) cih bang hong piang thei sam hi. Tau man in Zopau in William pen Ui Liam a hong suak mawk hi. Ui Hing cih beak hi leh zong zak nuam huai zaw deuh ding hi. Ui Liam pen vangtah, dah-huai leh Lametna mah mah omlo min tawh ki bang lian hi.

William Lian Khan Khual - Ki Pumkhat hun

Apu maiah Khualpu, lawm leh gual mai-ah William a hi William Lian Khan Khual hi. Mi-nih hi lo mi-khat mah a hi veve, William Lian Khan Khual min-nih nei a hong suak hi. William ci in sam leng zong ki khial lo a, Khualpu ci in sam leng zong a ki sum-lo, laizom minkhat i nei uh hi.

A hi ding teng lah hi khinta, min tuamtuam a nei Zotate hi hang. Tuhun in mite hong sapna minte’n' i Zopau, Zolai ah khiatna om lo kha mah ding hi. William pen i pilna leh siamte zang in i ngaihsut taktak ciang in Ui Liam i suah zo uh hi. India cih mah mah zong tuni dong in Bharat zong ki ci hi. India a ci ci zong ki tam mah mah hi. India leh Bharat gam-nih a sa ki om tuan sam-lo hi. William leh Khualpu a ci ci zong ki om lai lai ve ve hi (Ui Liam « William » cih sang in bel Khualpu mah hoih zo lai hi). Ei a samte, a zangte zat dan dan hi lel hi. I ut leh ‘Lian Keuh’ i ci lai kei ding maw… Khualpu in a theih ding nak leh. I ut leh India ci thei hang a, Bharat zong ci thei kik lo ding ? Lamka khua Zomite khuapi i ki saktheihpih mah mah khua nangawn uh zong en ve ni. A khua sung leh ei Zomite suangah Lamka ki ci a ,Talpak, Ngalsaute, Zo Nam Khan Dalte mai ah Churachanpur ci ? Nang leh Kei mah mah in zong Lamka ci zel hang a, Churachanpur ci zel hilo i hiam ?

Tua ah hih man in Zotate Tui bang gawm kik na ding. Ki Pumkhat kik na ding. Zogam tunnu luankhi nul na ding. Zotate te'n Pupa'n sisan tawh a na lei sa uh Zogam i uk ki na ding. Minam-min i khutmal zah val bang nei Zomite’. Khat beak tawh' Ki Pumkhat in Tunnu Zogam henkolsut zo lo ding i hiam ? Lian Khan Khual muh nang a hih peuh leh William ci leng khialna om ding hiam ? William i muh khit ciang in Khualpu mah ci kik lel hi lo hang maw ? Kua a hia i Ki Pumkhat ding a hong kham ? I makaite maw nang leh kei, a mi pite mah mah hi zaw i hiam ? Mi gamte Ki Pumkhat thak thak uh, ei ki khenlam ma nawh. Imu lai-lai ding i hiam ? ‘Khua khat ki tuak, khua kua in zolo’ a ci Talpakte hiam ? Ki pumkhat ut takpi mah i hiam. Nomi, Komi, huate,hite ki ci ci non kei ni. I ihmutna pan khanglo ta ni ! Zogam Vontawi !

Makai ding tam mah mah, a makaih ding mi om lo,
A mi tam mah mah, a makaih mi ding om lo.
Nek ding tam mah mah, a nea ding mi om lo,
A nea ding tam mah mah, a nek ding omlo.
Ngah ding tam mah mah, a ngah ding mi om lo,
A ngah ding mi tam mah mah, a ngah ding om lo.
Muh ding tam mah mah, a mu ding mi omlo,
A mu ding mi tam mah mah, Muh ding om lo
Ki pumkhat nuam mah mah, a kua mah ki thu tuak om lo,
Kua mah ki thu tuak lo, Zogam henkol khauh sem sem !
‘‘ Zo lengthe, na khuang khuang ding a maw,
Zo sinlai ah nang sang e’
Zo huih khisiang hong lang hiauhiau ten zong
Zomi na hi hong ci e !’’

No comments:

Post a Comment