Tuesday, May 20, 2008

Zo sunga be-le-phung uang deudeu

By: John Pauno Zo

I MANGPA Pasien in, ei Zo tate zong minam, piching khat leh minam kichien khat a, ei nasiem tangal in, i Zo tate bang chi leh kawlgam, phaigam in pumkhat leh lungsim khat asuohthei diei mah chipen kason a, ka ngaituotuo silkhat ahi hi. Kum 1947, Feb 4th zingmawng lang nai 1 in kawlgam in suotatna anangah a, tuokum ma asawt lou in 1947 Aug, 15th in India in Independence day chi-in mangkangte khut sung pan in suotatna ana lachiet uh hi.

Tuosung ah alanglang ah Zo tate zong i pangkha vua, Nidang in, munkhat chidan in anakiteng ahia, hinanleh India, Burma chia independence ahing ngah tuo tahchieng leh boundary gamgi hingkihawt in tuomi apat in, pawlkhatte kawlgam Burma ah iteng vua, pawlkhat ahi leh Kala/kolgam India ah hi chin i kikhen khe ta uh hi.

Tuoleh Kawlgam ah i Zo mising phazah Averages in tulsawmli leh tulnga or tulsawm ngah (45000/50000) bang i hia, India ah tulsawm thum or tulsawmthum leh nga kimpawl in (30000 / 35000) bangvel i um uh a akigawm Zo bup-pi lakh 1 zong i pahzou naisih uhi. i hamsietna i chi diei, i hamphatna i chi diei kumpigam ni-ah nuomtah in, i kikomthei tuo vua, ahin ilungsim uh pen namni in kawllungsim leh Meitei/kollungsim alanglang ah ipuosimchiet maw vua, tuojiehin ilungsim uh namnih in a omhi chipen akilang hi. Gam ni om ahijieh ahidiei mah?

Kawlgam lam ate lungsim:

Kawlgam lam ate lungsim ahileh agamkumpi kivai puodan ahitadiei mah? lungsim akinawh a, abawlngam, apeingam, aphungam, agensiem, ahi theisih lehzong ahithei teitei nading a, ngaituo teitei tuoleh atheisihleh zong akan teitei a, mitheiloukhat theisom teitei dan in apei a, atangpi in agam hamsat jiehin gamdang foreign atumchiet uh hi, tuochi-in lunggel aneitang uh hi.

India gam lamte lungsim:

Kalagam India ate ahikia leh gamkivaipuo dan mabang in, India pen leitung ah Democracy zalenna gam leh agolpen in akingaituo a, Englishte'n (The largest democracy country in the world) chi in mipi thuneina gam mipi a lungkimmaw leh adeihdan a demand abawlthei nagam a tengte ahina dungzui in, alungsim uh aliena, akithupi sah vua, lungsim kimuon, ki aungsah, midangte golmuding sang in aneu mu nuomzawh vua, laipilna lam ah akidem ah zong akidem uh hi. Atangpi in kala/kawlte lungsim ma apuo uh hi. Tuopen alamdang sia, i gam kumpi in eivaipuodandan a, ki omleh kihi hilel hi. Tamchidan in atangpi in lungsim apuo uh hi.

Tambang dan in ilungsim uh atangpi i napei in i theia, ahi'n eite'n i Zo nam khangtou nading in ahoilouteng i paiding a, ahoiteng pen i mi nam khantouna ding in, gamni lungsimpen khatin i gawmding uh hi.

Tun atunga i thulu ah lutvai:

Tuochieng in i gennuom thupi pen in ahileh i nam it-tahtah uh i hileh tammi Be leh Phung pen ah zong kikhenkhen selou in, i lungsimte uh scope/vision golpitah tawh I ngaituo ding vua, ZO vontawi, PU ZO suon khat i chi nahleh, I mintang a, I be/phung i zah sang in Zo/Zou chisuhlei i min lheng a i phung min pikhat i mawh zah pen hing hi ladeu maw hi, tuosang in i min tawpna chiet ah Zo/Zou chi in gielchiet talei i minam mite'n atheina zong hivan; tuoleh i hina leh identity khat apulah pai i suo ding hi. Kum 1997 apan 1999 kumtop dong gamdang Singapore ah kana um a, tuosung in I Zo Holy Bible bawlpa Pu. Lienchinkhup pen ama apien na khamtung khuo ahileh Burma gam Tonzang Myoney Senam vang khuo nuom chia la a nakiphuo namun ahi a, amapen gamvai pawlpi/hattuom vai a hingzing ahiding a, tuolai tah amakhuo Senam mipen mi 5 bang kana omvua, S'pore Bugis junction kichimun ah, Burmese Christian Fellowship Pa. Arbert Pauzalien lamkaina mun ah kakikhomtuo vua, tuochi in kikhop man zou in amatawh cold drink avot leh mou nehkhawm nading amanthum na kaneisah vua, kihoulim in zan nai 12hrs hinghita a, tuochi kikhending in dingchiet in aman Orchart road lam ah Hotel lamzuon in kouhon Bedok Reserved kaom na uhlam zuon ding in kading chiet vua, tuona peikuon in keizong phone hinghopi uhleng bang kangchi lhat dingvuai kachi uh leh aman Pu Khup eichisih unlen Rev. L. Taithul eichi le uh chin chi in agen chieng leh kouhozong kidap hou in i min om gegu a, i phungmin pi i min tahtah a akibawl tahmaw chi in kakinui uh hi. Kei zong a zingni in phone kaset pai a, bangachi mawngmawng ei chi in English ham in May I speech to Pu Lienchinkhup kachileh who is Pu Lienchinkhup eichi vua, alung mangbang kei vua, keizong hithei tahtah tasih e kachi bep in aw… Sorry I mean Rev. L. Taitul kachileh Pu Khup zawh hilou in Taithul zawh hingpei asuo hi. Tam kachi chieng leh Pu Khup ngentang i maw sah na ahisih a, tulai in mitampi tah ten i min tang in i phung/beh min i zah uhpen khantou nakhat a i la ahidaih amah? Tam pen tuleh tu in bangma hisihnanleh mailam chiengleh i buaipi dingkhat leh i nongkaipi ding sil hingtung ding ahi hi. I pu i pate'n na min ding phuoh na in pawlpi/hattuom mipite tawh akipah mama vua pawlkhat te Niangtui leh mou aneizou te in anneh tuidawn tawh chibang in i pu i pa min kipuo sonson a khang guisim na a anakiphuoh ahi ahi adiah diah in ei Zote min phuoh pen ginei mama hi Lusei, Falam, Hakha te abang a kimaw phuo phuo hilou hi. Na min nazah nuomsih angminpuo pa hei aom ahei lungnuomlou ding hi asih zou tahleh zong aha lungnuomlou lai ding hi. Kithei sim vai namin maw thangbawl sin nahamsia khading hi.

Tam thu beh/phung athupi sah jeih mavua, tuni dong Manipur state sung nam buaina singneimi chite vengthei lou ahihi tuma Kuki leh Naga buai Paite leh Kuki buai nahohzong tam beh/phung a popular sah nuamchet jeih uh ahi hi chilei ichikhiel sihding hi.tun tuothamlou in kawlgam izotezong India lam pan a kipan tamsim ihitadaihmah tam beh/phung thu ah ei Influence tamama maw uh hi.ibeh leh phung pen akizah nading mun leh gam ah hingkimang hil tuonsam lou ding hi, kawl lam izote zong tamthu ah tulai tah emphasis maw vua, dahhuoi kasamama hi.bangjieh in inet te enlei private email account te ah ibeh iphung min pen akina zah mama ta a,tuojieh in tuban ahithei ding leh behleh pung pangsah a, mial account bawlten zong lhengthei lei hoilou ding ahi amah chi zong hing request nuam mama ung.tuojieh in atawp na ah Puzo vontawi puzosuon ihileh ibeh iphung izah namun ah ZO/ZOU chi in zang zawh vai chi ithukhup na uh hita heh.

Source: www.pu-zo.com

No comments:

Post a Comment