Saturday, July 19, 2008

Khual a van kikhak leh kipuaksak tungtang

Editorial, The Lamka Post July 18, 2008

Khanloh dan khat i neih ziak uh leh i khotang un a hon zillouh ziak in a lehlamtak ah Lamka a singtangmite’n kum tamsim paita apat khantouhna nasatak i nei uhi. Siamsinna toh kisai in Patkai, Shillong, Delhi, Pune, Mumbai, Bangalore, Chennai, Hyderabad, Kolkata leh India a khopi teng phial ah i kithehzak uhi. Siamsinte banah sepna nei tamtakte India khopi tuamtuam ah inntum suang in i khosa tiltel uhi. Tuchiang in zilna sunzom hinawnlou, sorkar a sepna zong ding kia a khopi a om leh septheihtheih sep sawm a om kitam mahmahta hi. Khopi a om chih ziak in i bul-le-bal toh kizopna neilou a khosathei kuamah ki-om tuanlou ahihman in i chiindan tamtakte khopi a i om nung un leng i paihthei tuankei uhi. I mi-le-sa tawmna a i om chiang un innlam ngaihnatna hong lian mahmah a, huai dungzui in ‘innlam’ toh kisai khakna nei himhim, lawmte leh tanau-lainate apat lehkhathon bang, singtang meh chituamtuam (inn a omlai a sungte’n a huan chiang ua leng kiphinpih thei khop a duh ngeilouhte tanpha duhta/ngainata) bang khual a omte’n kipahpih mahmah in i kithukhak sek uhi. Huai dungzui in innlam a omte’n leng khual a om i ta-le-naute i deihsak mahmah ua thukhak leng ngailou in meh ding a hou toh a houlou toh i kikhak sek uhi. Huai mah bang in, innlam a omte’n leng khual a omte apat innlam a kimulou deih-dong tuamtuam i muh chiang un i kipahpih mahmah ua, i ki-engsawn zomah uhi. Khual a omte’n innlam thilte i ngaihnatna uh leh innlam a omte’n khual a omte’ hon puaksuahte i kipahpih dan uh hoih mahmah a, kitatsatlou a van i kikhaktuah theih uh hoihzawlai hi. Himahleh, van i kikhakte chiang un Postal Department zang a kikhak i thangsak hetkei uhi. Postal Department pen kingakna tham a chinlouh ziak leng ahi ding a, khualzin kiveite tungtawn in i vante uh i kikhaktuah uhi. Tuchiang in kuamah lehkhathon kikhak leng a om nawnkei phial a, van ngen i kikhaktuah tangpi uhi.

Van kikhak kichi kitheihsiamna a pai ahihman in a khaktute leh a pawttute lungsim ah kinga petmah hi. A khentte’n mi van a khak dek chiang un amau leng a puak peihlouh / utlouh ding uh hinapi mi pawsak mawk uhi. A puak man piak ding chih gentaklouh van lian leh gik deuhte bang coolie lakna man ding leh auto/taxi lak man ding nangawn pelou uhi. Hiai bang mite van pawkhate’n tha-le-zung a sen banuah a sum uh sen behlap uhi. Mahni sum leng seng ngamlou hizenpi a kisuanlahna neihetlou a mi tha-le-zung banah a sum uh sengsak ngam pawl sang a leng uangzaw bang, Zogam Thuthang dungzui in ana omtheilai hi. “Inlam pan Delhi pai van pawpa’n midang van toh amah a sumang kha zen2. Van khaktu’n kisuanglahloutak in sum liausak. Hichiding mah adiam?” Hiai Zogam Thuthang thusuak pen theisaukei mahle, gap a ompa a di’n hehsakhuai mahmah hi. Kuamah mahni van hi’n mi puaksak hitaleh sukman ut omlou ding hi. A tuahsiatna theihsiam nak sang a liausak mawk pen theihsiam haksa mahmah hi. Van sumangtu pen mi ginalou deuh, zuau a phuahtawm hidan in ngaihsun leleng van khaktupa’n bel a muan ziak a a khak hingei ding ahihna ah, muang khial hilel a, ‘risk’ lakhial ahihna ah liausak chih mawk dik tuanlou ding bang hi. I gentaksa mahbang in, van kikhak kichi kitheih siamna a pai ahihna ah, lungsim liantak nei a van kikhak leh kipuaksak poimoh hi. Chiindan khat a neita ihihna uah, mi van puak ding mawk utlouh bilbel leng khatveitei en leng mi poimoh thei ihihman un hitheilou hi. Himahleh, rel a paite’n leng, van lian bang ahih ngial leh a buaipih ek banuah auto/taxi fare ah tamtak seng sek ua, lenna a paite’n leng extra weight ziak a sum tamtaktak liau ahihna uah van i kipuaksak dek chiang un sum chil penpun kei leng hoih ding hi. Huai banah, van leh sum i kikhak chiang himhim un a pawtu hilou in a khaktute ‘risk’ ahihdan i chian mahmah uh ngai hi. Hiai teng hoihtak a i theihsiam ua, van khaktu leh a pawtu ding pen i kitheihsiam ua leh kipanpihtuahna hoihtak hiding hi.

Source:

No comments:

Post a Comment