Wednesday, June 18, 2008

I KNOW YOU CAN DO IT ! (Na bawlthei diing hi chi kathei ahi)

- Khaiminthang Samte

Tami thuguol khu ka lungsim sungah sawtpi apat ana um zing hi. 2004 lai in East Lansing, Michigan a Mall a na kaseplai in "Galyan" kichi departmental store khat ah outdoor leh sports lam tawh kisai sil zousie a kizua hi. Tuamun ah muoltung kana dan a kibawl innbang sangtah khat khu muolsang bangin a kibawl a, mite tuami taang a ka zel uhi. A taang kadan khu a hamsa mama a, tuuh diing leh tot diing zong atam kholsih a, a tunna na uah a khau puoh uh ama uh kikhina pen a khi toutou uhi. Tuabangin a tawpna tunna diingin a kilumle pheil a ka ngai ahia, a dawn tuon kuon lahteng a hamsat tuoh mama hi.

Kihanthawnna Dih: Nikhat nuta khat leh a lawmte uh tua store ah hing vah in a naupang nu uh tua taang tunga kaa diingin ang kipanta hi. A patna lamah nuom asa mama a, ang san deudeu leh hamsa asa deudeuta hi. A nu'n zong a bul apat a kalkhat asuon zou chienga, "Yes, there you go" ana chi toutou ahi hi. Tuachi'n hing sangtou hiei hiei in, a dawn ang tunkuon tah in a taang umdan khu a kilumle phiel ahiziehin tuana a kaa zouna diingin kilumle leh a taang tunga a tuuhthei suong mong khat le ni maimai ah ang kiluoita hi. Tomkhat a kiluoi zou in a nu kungah, "Mom, I can't do it anymore" ang chita a tawpsan ang sawmta hi. A nu'n zong, "I know you can do it. Just try it, try it" chi'n a tanu ana hanthawn zing hi. A tanu'n anu kammal apat hing kihantawn in a tha neisun ahing lakia a, ang katou ma leh hamsatah vang ahina a, ang kazou a, taangtungah a tuong vilvel hi. A nu leh a lawmte kikou gawpin a khut uh ana beng ziah ziah ua, a tanu'n a nuoi a anu leh a lawmte kipah a khutbeng, laam leh kikoute a ensuh a, a nui hiuhiau a, ameel ah lungdamna leh lungkimna um ahidan khu nielguol ahisih hi. Zogam sungah tambang nu leh pa bangzat aum de aw?

Bawlzou Sih Vang e!: I kipui dan a taangpi a et-in sil hoilou lam i bawl khah diinguh zauna a kipuina abang hi. Sil khat poupou ibawl leh i bawlkhiel khah diing izau ua, i bawlkhiel sang un bawllou in i um ua, khantouna leh lawchinna aum thei tahtah sih hi. Na khat phot ibawl ngailou deu khat ibawl chiengun "Bawl thei sing" chi i thangsah mama ua, tua in i lungsim ngaisutna a shisah paipai hi.

Tuasangin, "Bang chi'n ka bawl thei diei?" chi lei i lungsim sungah dohna ang um diinga, i lungsim ngaisutna i zang (exercise) diing ua, lawchinna ang umzaw himhim diing hi. I pawl pen silkhat ang kibawlsah sawm chiengin "Bawl thei sih vang" chi'n i tawpsan paipai ua, tua in bangma tan ang tut ngaisih hi. Abanah, a bawlthei ngap sunsunte'n zong bawlkhiel diing zauna in bangma i bawl ngam zel sih uhi. "Daching in bawl khiel kha leng" china in i lungsim a pumtuom a, siltha bangma maingap lou in kilamdanna leh kihenna i lamdot (welcome) ngam sih uh hi. Tambanga ing um chiengun i hina uh kilamdang lou in khangtou theilou, mite khangtou zungzung a aum lai un eite khangtheilou in i um mawh uhi. Tampen bawlkhiel diing zauna sangin bawldih diing kilawpna umlou china ahia, a meipuote leh a lawching loute dinmun thupi pente lah a khat ahi hi. Lawsap diing zauna khu lawchin diing thanopna sangin a lienzaw hi. Tuaziehin, supna umlou in i kimawl ua, meetna zong aum dieh sih hi.

A Hiloulam a Thuhilna: Naupangte hi'n khanghamte hitaleh sil khat phot phot ibawl chiengun "bawl maimai" chidan ihau seng uhi. Bawl maimai hilou in bawl tahtah diing; vah maimai hilou in vah tahtah diing; hing maimai hilou in hing tahtah diing ihi uhi. Nu-le-pate'n naupangte a thuhil chiengun zong a hilou (negative) lam vive in ihil uh abang hi. Na bawl lou ngei ngei leh, na sim lou ngei ngei leh, na chilou ngei ngei leh chidan deu in kithuhilna ipan ua, naupangte lungsim sungah thanopna umlou in zauna in pumtuom in silkhat phot abawl chiengun a bawlkhiel diinguh azau ua, a lawching zou tahtah sih uhi. Zauna sangin kithalawpna ah lawchinna aum zaw gige hi. Naupangte khu a hilou lama thuhil sangin a hoilam in thu hil lei a tha uh ang nuom diinga, zong a lawching bai zaw diing uhi.

Pasian Hing leh Dawi leh Kau Biehna: Nidanglai in Pasian hing ibieh masang un dawi leh kaute ina bie uhi. Tuahun lai in pasiente'n a hilou lam vive in ang na galgiih uhi. "Tambang na bawl uh leh hoi diing" chidan hilou in "Tambang na bawl uleh hoilou diing" chidan in ana gaah uhi. Tuaziehin, biehpiehna leh kithoinate zousie i-et chiengin lungdam thu genna hilou in haholna ahizaw hi. Hilezong, tuhun chiengin Pasian hing ihing beta ua, lam-etna leh suohtatna thupitah ineita ua, nasatah in ihing khangtouta uhi. Tutan in Pasian hing na be naisih ulei i society leh silteng ah tu dinmun ah i din zou diinguh ka gingta sih hi.

SIET KIPIEHNA: Zogam sunga lungsim saltanna thupitah khat khu "Siet kipiehna" ahi hi. Mi hausate i en ua, eite tun phahna diingin i ngaisut sih uhi. Mi pil leh siemte i en ua, eite a pil theilou a siem theilou leh amau te tunna tan tung theilou diingin i ki ngaisut uhi. Tampen in nasatah in i lungsim suongkul ah a taangsah hi. Sil kaht ibawl lezong mite a banga hoizou diinga gingta lou, na khat isep ulezong mite sep banga sem zou diinga ki ngaisut lou chibangin i um ua, tua pen adihsih hi. Lou ihou ua, mite'n i louma ang doh uleh i guitam khum ua, bangma zong hizoulou leh thupi lou khat in igen ua, ganta khat leh ni i khawi ua, mite kungah guitam in bangma lou bangin i genthei zel uhi.

I Hindan Ka Theisiemlou Pawlkhat: Zomite pen thunuoilut (humility) kitu lou in zawn (poverty) i kitu zaw uhi. Tua pen lakhiel in zawn i kitu chiengun thunuoilut kitu danin i ngaisut ua, a zawng theipen a kigen thei penpen in a zou zel a, a tahtah a tua a thugen bang lien a zawng diing hileh a gentu a utloupen ahizel hi. Theisiem hamsa sa ing. I innsung thu ang kidongta a, i zi i pasal, i tate leh naute, teehpi leh teehpu hoilounate iban gen siem ua, a hoinate uh i muthei sih hi. I damlai in i ki-iit sih ua, i shini chiengin iitkhem kipang ihiei vang thei sing, i kika semsom ua, a damlai a kihau zingte zong ang shi chiengun ang kika ua, theisiem hamsa kia leuleu hi.

--
Posted By Khai Minthang to Zou Vontawi Thaikawi & Tongluong
www.kahiminthang.blogspot.com

No comments:

Post a Comment