Tuesday, May 15, 2007

Zo Ngainate (Culture) Kepching Diing Vai



Athu: A mangthang thei dinng Zo ngaina lui te kepcing nadinng vai.

Atung aa thu tawh kizui in, ih Zo ngaina (culture), adieh-in ih Zo ngaina lam leh la’te amangthangh kuankuan ta ahizieh in, tua’te a mangthan lo nadinng in kepcing nading vai khat ZHLC pa’n ngimna om aa, tua tawh kisai in, geelna hoih leh, thatang, sum leh paai vai’te “Zo te’n ciengkhut asat leh sat khat” ci aa thu-tohna” a op (om) mabangh in, ih kikup ton thei nadinng vu’n, huna kang ngen masa vuhi.

Minam khat aa kiptah aa ih din nuam leh ahisihleh ih din zo nadinng in ih ngaina tawndan leh ih la ih lam’te limtah aa kepcing loh phamawh ahi lam ih thei ciet dinng vuhi.
Ei Zo mi’te in, ngaina (culture) te, midang sang in zongh kip tah kho tah leh cingtah in ih nei zaw uh aa, ih pu ih pa te ahun zui in lasa in ahun zui in na laam ahi manin, Zo la zongh nam khat beh hilo in,

Lapi, Laguui, Shi la (gaalla, sa la, shi-mai la), Shi-pusuoh la, Dak la, Lampisuh la, Taang la, Lamkiil la, Sawlnei la, Lakawi, Latawm’, Tomun la, Tuivai la, Lo-ma la (La kap), Tubuang la (Phaisat la), Haaidawi la, Sim la, Zawl la (Lataang) ci-in nam (18) bangh in na sa vuh aa, tua-ma bangh in, lam zongh 1. Khawkhaai, 2. Saipi khupsu 3. Doldeeng (dak lam) 4. Dai lam 6. Kuangtung lam 7. Khangtung lam 8. Lumsui lam 9. Lamguui 10. Phiitkenng paih ci bang in, nam (10) bangh na neih vuhi.

Ahiv’in, tua-mi la leh laam’te tuhun ciengin ei khangthaa te’n sa thei nawn lo, zongh laam thei nawn lo ci, lungnop lo huai tah in ih mu vuhi. Tua thamlo in mailam hun saupi khualna tawh kepcing na khat ih bawl sihleh, a sa thei alaam thei’te hing om nawnlo thei kha dinng ci-thu zongh, da-huai huai tahin, ihmu vuhi.

Tua ahi man in, tua-mi la leh lam’te video tawh khum (record) in a mangthangh lo in kep cing na ding khat ngaihsut huoi mama hi. Tua vai tawh kisai in, 1. Kep huoi asa ih om ei mah, ahi sihleh kep kul ih sa khol sih ahei? 2. Kep huoi ih sah leh bang cidan in kemcing leih hoih pen dinng? 3. Sum leh paai a tawm tawp theithei tawh bangci sep thei dinng aa, zah lo phamaw tuami sum’te hei pan ngaah dinng ci, thu nam (3), kikup ton dinngin kang suoh sah hi.

Leitung ah mihing ih hina (mipi tan nading) baih lo aa, US te’n ami leh agam thupi sah nuam ahi manin, agam mi’te tung ah phiengsieh (tax) saang tah in dong in, tua-mi sumte tawh a kumpi te’n, leitung gam tuamtuam te tung ah thuneih thei nadinng in nasem vuhi. Kawlgam mi hi na zongh baih tuan lo hi. Gamdang aa ih thalaw sum’te ih kumpi tung ah 10% kipie hi. Ih biehna pawlpi kiptah aa adin zo nadinng in zongh ‘sawm aa khat’ ih pie vuhi. Tua mabangh in Zo mi ihhina zongh baihlo aa, minam dangte tawh ih kikim nuam leh, ngaihsutna, thatang, neihsa sum leh paai leh akisap leh ih nuntatna nangawn ih piehkhiet dinng ahi hi.

Tami thu tawh kisai in, leitung mun tuamtuam aa om Zo mi te’n, ei kuppi va vuteh ci’n ka lam-en vuhi.

Kam Khen Mang
Distance-Secretary, ZHLC
muvanlaai@yahoo.com.sg

No comments:

Post a Comment