Tuesday, March 18, 2008

Manipur Express | March 18, 2008

Kaimuonsang kaplup sa in kimukhia

Mr.Kaimuonsang(31) s/o Tin gou of Chiengkonpang, zan March 16, 2008 nitak dak 9 vel ding in meltheihlouh galvan tawi pawl khat in Chiengkonpang Telephone Exchange khangdeuh a, Mahajon Kampu inn gei,Tipaimukh road ah thau in kaplum uhi. Police te’n atheih un vadelh pah ua, misi sungkuan te’n a inn uah misi koihding a anget bang un, misi luang Phalam road a a tenna Inn ah koih in oma, inn mun mah ah postmortem kibawl hi.

Aki gen dan in Kaimuonsang leh a lawm te, Khamkhanlal leh Lalkaisang te tawh khawlak pawt inn lampai deklai, lampi a om mi 3/4 vel te kiang ah laizial pat nang nawtkuang/gas lighter anget ua leh meltheihlouh te’n khoih ngal ua, Kaimuonsang pen thau in kapngal ua, amun ah singal hi’n kigen hi. Tualthah na mawhpaih na leh athat tute kipuan khiak ding phutna in tuni zinglam dak 10:30 apat in Lamka khawsung MPC, MZP leh CDSU te’n bandh ua dawr/dukan teng kikhak ngal a, gari bel angeina bang in tai hi. Chiengkonpang lutnang lampi teng volunteer te’n khak vek uhi. Sunnung dak 2:30 tana tualthat tu te kuamah akipuang khia a omlouh man in, makai tuamtuam te’n misi vui ding in thupukna la ua, bandh khah kawl in tangval te’n haantou ngal in nitak nung in misi vui in om hi.

District Magistrate in curfew puang
Mr Kaimounsang of Chiengkonpang mulkimhuaitak a thah ahihna tawh kisai in District Magistrate, CCpur in tunitak dak 7 apan zinglam dak 5 tan Churachandpur town area teng ah 144 CrPC puang a, tuatawh kiton in, mi 5 sang a tam zaw kizuih phallouh hi a, kuaman hiamhei himhim hiai hunsung in tawithei lou ding hi’n taklang hi.

Manipur Chief Minister O Ibobi Singh makaih in Cabinet meeting om
Manipur phaizang bial ah security suk khauh deuhdeuh hiding : Chief Minister
Imphal, March 17: Tuni zinglam dak 9:30 in Chief Minister official bungalow ah Cabinet meeting poimawh tak neih in om a, huai ah Dan leh thupiak kisiat gawpdan tel in thu poimawh tuamtuam ngaihtuahkhawmna nei uhi. Huai hun ah Cabinet Minister teng telkim uh chih thusuak kingah hi.

Thusuak kingah dan in, zing dak 9:30 in Cabinet meeting kipan in, Chief Minister in meeting makaih a, huai hun ah Greater Imphal area a frisking hahbawl ding, check post 42 vel koih ding leh duty sukkhauh ding in thupukna la ua, tua ban ah check post khat ah Manipur Rifle leh Indian Reserve Battalion personnel kigawm 20-40 kikal koih ding in thupukna bawl uhi. Zinglam dak 11 in CM makaih mah in cabinet meeting sunzom nawn ua, 2008-’09 year plan ding genkhawm ua, Press briefing in zui hi. Tua hun ah, tuma deuh a Manipur Assembly House complex a bomb puahna tawh kisai genna nei in, security sukkhauh apoimawh dan tel in thu tuamtuam genkhawm ua, helpawlte zalentak a a gamtat nawnlouh na dia phaizang bial a security khauhsak a poimawh dan gen khawm in thupukna leng lazui ngal uhi.

Nitaklam dak 3 in Chief Minister O Ibobi Singh Chairman na nuai ah Jawaharal Nehru Institute of Medical Sciences honkhiakna ding a thil poimawh tuamtuam om te kikum khawm uhi. JN Institute of Medical Sciences Governing Council ah, Chief Minister in O Ibobi Singh in Chairman hihna la a, Vice Chariman ah Health Minister Ph Parijat Singh om in, Member Secretary ah DS Poonia Principal Secretary (Health) om a, Member in, Principal Secretary (planning), Principal Secretary (Hr & Technical Edn), Manipur University Vice Chancellor leh Medical Director Dr Ibomcha pang uhi.

Thutut kingah dan in, Governing Council in Jawaharal Nehru Institute of Medical Sciences hawnkhiak hileh, mipi tamtak in hamphatpih ding a, a biiktak in sinlaite ading in vualzawlna thupitak hiding ahihdan kikumkhawm uhi. Tua session thak hongtung ding ah Institute pe’n function sak man teitei hiding in gen khawm ua, Ministry of Health and Family welfare nuai a Medical council of India ah approval nget ding in leng paikhawm member te’n thupukna la uhi. Huai hun ah, Co-ordination Committee, Executive Committee, Finance Committee, Selection Committee tel in committee tuamtuam phuankhiakna nei uhi. Chief Minister O Ibobi Singh in agenna ah, Dan leh thupiak kepbitna ding in security te ahahpan uh ngaita ahihdan gen in, Phaizang bial ah security te’n khauhtak in nna semta ding uh ahihdan gen hi.

LOCAL NEWS:

Spring Festival om ding
Bungmual EBC nuai a BYF saina in zinghal Nilaini (March 19) nitak dak 6 in a Biakinn huangsung uah, Spring Festival Music Program kichi neiding uhi. Huai hun ah Rev Paukhanmang Guite Director (Missions) EBC thugen in pang ding a, ECT Trio, Alpha Trio, D Phailian BYF, Psycrow Gospel Rock Band (Imphal), BYF Bungmual, TBCC Bungmual, H Mangtungnung, Grace Siamte, Gloria Chiinlianniang, Khailalmuon leh lasiam tuamtuam in phatna la sa ding uhi. Local Pastor N Vungzasin in hawnkhiakna neiding a, H Zemkhanthang Chairman/BYF Bungmual in thugenna saulou zang ding hi.

Health Camp lawh ching
District Health Society/Churachandpur saina a March 13-16, 2008 sung Thanlon PHC mun aneih a om Health Camp lawhching tak in kizouta hi. Huai a hawh Medical team teng leng Lamka hong tungta uhi. Camp sung in damlou mi 1026 Doctor te’n etna nei ua, damdawi leng athawn in hawm ngal uhi.

MHJU team te’n Lamka manawh
Mizoram capital Aizawl a Press tour a hawh Manipur Hills Journalist Union makaite tuni March 17 nitaklam dak 1 in Aizawl apan Lamka zuan in hong kipankhia ua, zingchiang March 18 in Lamka hongtung ding uhi. Amau hong kipatkhiak ma un, IPR Director leh Official tuamtuam kimuhpih malam uhi.

Class X leh XII te’n exam zou ding
Board of Secondary Education Manipur nuai a Class X exam pailel, March 18, 2008 in zouta ding uhi. Huaiban ah Council of Higher Secondary Education, Manipur nuai a Class XII exam pailel leng March 19,2008 in zousiang ta ding uhi.

N.Biren Singh IFCD in Lamka pha.
Tuni sun dak 12:30 in N.Biren Singh Minister IFCD/YAS in Lamka hong pha a, Khuga Dam nasep etkhiakna hongnei a, nitaklam in Imphal ah kiksuk nawn hi.

HIV/AIDS Awareness om ding
DSSS te saina in March 19, 2008 zinglam dak 11 in Bizang Loubuk Govt. Jr.High School mun ah HIV/AIDS awareness program omding hi. Huai ah Imphal apat in sinsakna peding te hong paiding uhi.

PEER Convention om ding
Manipur Network of Positve People te saina in March 18, 2008 zinglam dak 10:30 apat in MNP+ office Hebron Veng, New Lamka ah District Level PEER Convention om ding hi. District tuamtuam apat in NGO tamtak hongtel ding uhi.

Ex-gratia meeting om ding

Sumant Singh IAS, Deputy Commissioner/Churachandpur makaih in March 18, 2008 sungnung dak 1 in DC office Conference hall ah ex-gratia tawh kisai in District Level Screening –cum- Coordination Committee meeting neih hi ding hi. Huai ah case 9 te ban ah Ngasuon Lui a, Truck accident asi mi 20 leh aliam mi 37 te case leng gen khawm ding uhi.


Martial Arts training om ding
Directorate of Youth Affairs and Sport Imphal saina in April 3-17,2008 sung Indoor Stadium, Khuman Lampak Imphal ah 15 days training programme in Martial Arts (Mukna,Thang-ta,Sharik Sharat) om ding hi.CCpur apat in mi 4 teelkhiak hiding ua, alunglut te’n April 2,2008 tan in DYASO/CCpur ah thuchian kan theih ding hi.

District Hospital ah accident 2 kipawlut
Manglam (35) s/o Khailet of Zalenphai,March 15,2008 nitaklam dak 3:30 vel in Louvat na munah Singkhe lai, kia in anakguh taklam nasa a, tu’n District Hospital ah om hi. Huai banah Zaching(60) w/o T.Ngaikhual of New Lamka, tuzing dak 7 vel in Damkam Bazar,New Lamka ah Activa gari in phukha in, a pheipi guh veilam khaang a, District Hospital ah etkol in om lel hi.

Tour pai ding te khahkhia
57th Mountain Division nuai a om 27 Sector Assam Rifle te’n Churachandpur District ah lemna leh muanna awm nang panlak na in tuni zing dak 7 in Tuibuang ah National Integration Tour ding te Brig.B.C.Sarmah Commandant 27th Sector Assam Rifle in khahkhiak na nei hi.Tour paite ahih leh School 12 apat numei 10, pasal 15 leh teacher mi 3 hi ua, amau’ Army bangzah hiam inleng zui hi. Kolkata a phak zawh nung un, March 26, 2008 in Lamka hong tungkik ding uhi.

KNF in Press release bawl: Pawl tuamtuam in mawhpaih
Isak Kuki, Secy.Information &Publicity, Kuki National Front apat Press release ki mu dan in March 16, 2008 nitak dak 9:30 vela Kaimuonsang s/o Tingou of Chienkonpang kithahna tawh kisai in KNF khutnung/thilhih ahihlouhdan leh tualthat tute mohpaihna bawl hi. Hiai bang thilhih midawilok te nasep ahihdan, Kaimuonsang mihoihtak leh organization tuamtuam tawh kizopna neikha lou ahihdan leng gen hi.Tualthat tute ni 3 sunga kipuangkhia a, athahna ziak uh puangkhe ding in theihsakna bawl hi. Hunchiam beinung in kuaman bangmah genthei lou ding a, action lak hingal ding inleng Isak Kuki in taklang a, sihna tuak innkuan te tung ah KNF in suunpih mahmah ahihdan leng taklang hi.

Thudang khat kizadan in, Kaimuonsang (31) mulkimhuai tak a thah ahihna ah, Chiengkawnpang Village Authority in mawhpaihna sangpen pia uh ahihdan taklang ua, Tangval Kaimuonsang in kua tung a thil hihkhial hiam chih dongkawm in, sihna khawp khelhna aneih leh puang ding in zasak ua, Chiengkawnpang mipi’n naktak a mawhpaih ahihdan leng taklang uhi.

Tuabangkalah, Kuki Students Organisation, CCpur District in Kaimuonsang sihna naktakin mawhpaih uh ahihdan taklang ua, mi hoih mahmah, khawtang vai aleng mi zattheih leh nunneem, huham tak a thah ahihna ah poisakthu puang in, a sungkuante sunnpih thu puang ua, tualthat tute kalkhat sung ngei a kipuangkhe dia theisak kawm in, State Government in zangna dawpna a ki hunpih pia hen chi uhi.

Tipaimukh Road ah suanglaak kham
Lamka, March 17: District Magistrate CCpur in tuni a thusuah abawlna ah, Churachandpur 0 point KM apan Kum 4-5 agamla Tipaimukh Road zul ah suang laak kham bikbek ahihdan gen hi. Suanglakna in mihing tuineek a suk nit baan ah, National Highway 150 lamtuang leng chimkhe dia kisa ahihman in, zingchiang March 18 apan truck neitute, gam neitute leh suang la te’n tawpsan ngeingei ding in theisak a, thupiak zahtak loute tung ah action lak hiding in gen hi. Tuaban ah, hiai tawh kisai a complaint bawl ut himhim in March 18 2008 sunnung dak 12 apan nitaklam dak 3 tan DC Office chamber ah complaint bawltheih ding ahihdan leng taklang hi.

Chinkham in ann nekpih ding
Zoumi Colony Hausapu Chinkham in amah la phuah teng ann neek khawpna neih pih a, himahleh, mi deihbang a akim theihlouh ziak in zingchiang March 18 2008 in ann nekpihna a tenna Inn ah neihpih nawn sawm hi.

Hansuang honna nei ding
Mrs Ngaizalam Haokip leh Peter Ngamsei Haokip ban ah Ts Jamkhokhai te’n a sungkuan pih uh sikhinsa mi 12 te’ mualsuang (haan suang) dawhna March 20 2008 chiang in HTC Unit 11, Canan Veng, Moreh ah neih sawm a, hiai hun ah amau’ ngaina teng telkim chiat ding in chialna bawl uhi.

SUUNNA.
Themkhoting Singson (87) d/o (late)Haojasong Vaiphei of Monglienphai, March 15, 2008 nitak dak 9 in teeknat in sia, March 16 in ki vui hi.
Thangminlien (41) s/o Dalpu of Dalson enterprise, Chiengkonpang, March 15, 2008 nitak dak 10 in sungna in sia, March 16, 2008 in kivui hi.

Shillong YPA makai di’n telching
Lamka, March 17: Meghalaya Capital Shillong ah Young Paite Association Joint Headquarter makai thak ding telna zan in H Chinkhenthang IAS (Rtd) makaih in neih in om a, huai ah kum 2008 - 2010 sung vaipaw ding in Pu. Daniel Hauzel, Upa. Jimmy Kaikhanmang Guite, T.Kamzapau leh Upa. T.Khamthianmuang te President, Secretary, Finance Secretary leh Treasurer ding in telching uhi.

RIMS morgue ah misi 32 kikoih
Imphal, March 17: Regional Institute of Medical Sciences, Imphal huangsung a om RIMS morgue ah January 1 2008 apan tuni March 17 tan in misi 32 kikoihta a, huailak ah, thau akaplup mi 22 hi a, thau tellou a mi thah himhim 3 tel a, mahni kithat 2 leh overdose 3 hidan in gen uhi. Tuaban ah sihna ziak theihlouh mi 2 luang leng koih a om hi’n Morgue official thusuak in taklang hi.

IMPHAL NEWS:

Manipur SSA nuai ah sum Crore tamtak sanction in om
Imphal, March 17: Press Information Bereau thusuak kingah dan in, 2004-’05 sung in Sarva Shiksha Abhiyan (SSA) nuai ah Rs 225 Lakh sanctioned in om a, 2005-06 sung in Rs 3208.44 Lakh, 2006-07 sung in Rs 9.24 Lakh hidanin muanhuaitak apan thusuak kingah hi.

Tuaban ah kum 3 sung A school building thak lamna ding in sum tamtak pai hi’n gen ua, school building thak lamding target ahihleh, 2004-05 sung in 70, 2005-06 sung in 287, 2006-07 in 283 hidan in gen uhi. PIB thusuak dungzui in Manipur pumpi ah kum 3 sung lel in school building thak 411 kibawl khia ahihdan gen uhi.

SSA nuai mah ah 2004-05 sung in tui dawn siang lakna ding 697 kibawl khia a, 2005-06 sung in 165 leh 2006-07 sung in bangmah kibawl khe lou hi’n gen uhi. 2004-05 sung a Teacher training dia bikhiah 2517 lak ah 180 lel in training la ua, 2005-06 sung a target zah teacher 1280 himahleh, training nei kuamah omlou ua, 2006-07 sung a target 900 lak ah teacher 542 paikhawm uh ahihdan gen uhi.

Midday meal tawh kisai in sinlai naupang 305695 in 2004-05 in hamphatpih ua, hawng pungtou zel in, 2005-06 sung in 295096 pha a, 2006-07 sung in 1295096 tung zou hi. SSA nuai mah ah 2004-05 in student enrolment Class I apan V tan leh Class VI apan VII tan ah naupang a sing a sim om uh hidanin Sarva Shiksha Abhiyan (SSA)official te’n taklang uhi.

Civil Service (Main) result suak
Union Public Service Commission saina nuai ah Civil Services (Main) Examination, 2007 kichi kumlui October – November in neih in om a, tuni in a result puankhiak in om ta hi. Lawhchinna ngah candidate te’n maban ah, Indian Administrative Service, Indian Foreign Service, Indian Police Service leh Central Services (Group `A’ leh Group `B’) a ding in personal interview nei ding uhi. 31st March, 2008 in Personality Test kipan ding a, 09.04.2008 in zou siang ding uhi. Commission Website ah March 25 2008 chiang in thu chian kimzaw taklat hiding hi. Candidate lawhchingte’n sapna lehkha amuh kei ua leh, Phone No. 23385271, 23381125, 23098543 ahihkei leh, Fax No. 011-23385345, 011-23387310, 011-23384472 te ah thuchian ngah theih ding hi.

Hiai tawh kisai in Manipur Express in result kimtak ngah a, himahleh, Roll no a akigelh lel ziak in, ei lam mi lawhchingte min taklat theih hinaillou a, tutan akithei pha dan in, Boimuong MCS leh Zozom IRAS te’n lawhchinna ngah uhi.

Non Manipuri 7 kaplup in om
Imphal, March 17: Tu nitak dak 6:10 vel ding in Mayang Imphal Police station huamsung a om Mayai Lambi apan simlam Km 6 vel a om Heyen Hangoo mun ah meltheihlouh galvan tawi te’n vai meelpu (non Manipuri) mi 7 nung leh hensawm sa in kaplum ua, tu nitak in RIMS morgue ah koih in om uhi.

Helpawl min zang in Nurse lutsawm
Imphal, March 17: KCP (MC) Military Secretary Lalheiba Meitei in thusuah abawlna ah, tutung RIMS a Nurse recruitment pailel ah, KCP (MC) min zang in, mi 7, A Sanatombi Devi, L Jugen Singh, S Broto Singh, M Umima Devi, H Kamala Devi, H Joy Kumar, L Lakhipyari Devi leh N Sophya Devi lutsawm uh ahihdan taklang ua, amau kintak a Manipur a nutsiat kei ua leh a tung uah KCP (MC) in action la ding ahihdan taklang uhi. Tuaban ah, hiai mi 7 te’n vangtahna a tuah ngeingei ua leh kuaman KCP ngawh theilou ding ua, JAC leng bawlkhiak phal hilou ahihdan taklang uhi.

EDITORIAL:

Nautang tung a hiamgamna

Kum tam lawtel lou paisa apan in i District ki saktheih pih mahmah uh, Churachandpur District khawpi Lamka ah nautaang tung a hiamgamna uang mahmah in, si luang tamtak kikham ta a, nautaang te’ sisan tawpkanna in banglam ah i gam leh nam hon pi ding hiam chih theih hak mahmah a, Pathian hamsiatna dong i hita hia chih bangleng ngaihtuah tham ching pi khat ahi hi.

I gengen leh i zaak zak bang in, Churachandpur District sung a teng te 99% bang sahkhaw thil ah Christian kichite i hi hi. Lamka khawpi sung enle hang, 87% bang Christian milip ihi ding uhi. Christian sung mahmah ah leng gindan (doctrine) kibat louhna ziak chi in Saptuam tuamtuam in i kikhen lai sawn hi. Saptuam hiaihiai zahzah bangziak a om ihi dia chih i ngaihtuah chiang in, doctrine ziak mah ahi takpi diam? Thuneih utna ziak leh sum deihna ziak leng ahi kha thei diam chih ngaihdan piangthei khat om hi.

State dang leh gamdang a om te’n Churachandpur a mullit na mah ua, mullit taak mah i diam chih theih in om a, guta latate nasan in mi that ngamta ua, ‘guta delh louh in a taai” chih om nawnta lou in, guta mandekte vuak leh satlup in a om chih theih phial in om ta a, michih hangsan vekta bang in, i gam keu chih takin keu hi. Khantouhna naktak a i genlai un banglam a khangtou i hi dia chih mimal kidot tuak ahi. Christian kichi ngal hang a, Biakinn simseng louh phial om a, a zing a zan a Pathian thu za hang a, milim bete chi a i simmawhte sang mah in huham zaw in i gamtang ta ua, a paap i puak ding uh lauhhuai tak om ding in i gingta uhi.

Pathian hamsiatna kichi lauhuai tak a hi. Thukhunlui in, phaak (leprosy) bang, ahih kei leh phak thumte i chih sek uh (leepers) Pathian apan hamsiatna ahi chi in, dai nawl peuh ah suang in ana denglum mawkmawk uhi. Huai hun lai in, phak veite peuhmah Pathian hamsiatna bang in ngai uhi. Himahleh, khawvel a khantouh dungzui in, phak pe’n natna leh Pathian hamsiatna bang in ngaih ahi nawnkei a, natna chikhat bang a leng ngaih hinawnlou khop in, ki hou bawl gawpta hi. Dik leng a dik ding. Nidang lai a te’n zek a na tang mahmah uh a, himahleh, tu chiang in zek kichi himhim leng om nawnta lou in, ut leh dah in i om ua, nitak teng in thauging i za ua, niteng phial in, kithahna thu leh ki soisakna thu zaak in a om gige hi. I theihlouh kal in Pathian apan hamsiatna (curse) adiam chih bang leng ngaihdan om thei a, HIV/AIDS ziaka tamtak i sih ubang, accident ziak a i sih ubang, thauvui-thautang a i sihna te ubang Pathian hamsiatna i tangta ua hia… chih theih khawp in i gam a seta hi.

Churachandpur District kichi District lianlua hilou a, mi khawpi khat chia lel khawng i hi. A sung ah mi tamtak teng chi mah le hang, i District population leh mi khawkhat zah population kibang zou nailou hi. I District sung ah helpawl tamtak om in, i khawsa khawm diamdiam ua, a nuam ahaksa i tuak khawm diamdiam uhi. Himahleh, thau lawng in mipite lam ahon ngat chiang in, thil nuamlou pi tungsek hi. I lak ah poi khoih leng hilou minautang (civilian) bangzah in hinna amansuahta a, chih ngaihtuah le hang, tam mahmah khamawh lou ding hi. Tua thamlou in, pianken a mi banglou, lungsim venglou nasan hinna leng hawituan lou in, a khente mei a hallup bang, a khente soisak lup bang, a khente thautang a kaplup bang mulkim huai taktak in sihna i tuak zungzung ta uhi.

I biak Pathian in mihingte abawl in iit mahmah a, Amah batpih ding in bawl a, enchim theilou ahihdan Laisiangthou Genesis ah muhtheih hi. Tua ban ah, Pathian leh Setan kibatlouhna i et chiang in, Setan in leng bangtan hiam ah Pathian hih theih teng hithei thou mah leh, mi sisa kaihthawhna ah, Setan in mihingte hinna petheilou hi. Mihing hinna manphatna (value) i ngaihtuah chiang in, sisan taak khat maileng pam maih law mahmah a, mi sisate hong dam kik nawn lou ding uhi. That suk a, kaihthawh nawn hiau ding hile bel, ki that that leng leng poikei, himahleh, damsung a ki mu nawnlou ding ihihman in, ki it tuah diamdiam ut huai law mahmah hi. Khristian huaitak in gen le hang, ei lawi kinepna bel sihnung a Vangam a ki muh ding chih ahi. Himahleh, leitung a i tenkhawp lai in, en i nulepa, i sanggamte i iit mah bang in, midang te’n leng a nu le pa, a u le nau ngai law mahmah ding ua, it law sam ding uh ahi chih thau tawi in tawilou hita leh, kuapeuh in i lungsim ua i koih dua deih huai law mahmah ahi hi.

Milem bete’n ei lawi bang hon chi muh ding ua, Khristian kichi ngal a, amau leh amau kidou, kithat that that, Khristian ahihna uleng gintak huai kei ahon chih hun uh ahong tun khawng ding lauhuai mahmah a, amaute’n bangmah lou a a hon muh ma ngei un, ki iit tuah diamdiam a, khawsak khawm diamdiam ut huai mahmah hi. Pathian in Amah batpih a ahon siam leitung mihingte’ hinna manpha law mahmah ahihna ah, sihna khawp khelhna leng hilou, nautang te tung ah hiamgamna om nawn mahmah kei leh chih deih huai mahmah a, i District sung en i puah a, i tawisang a, muanna i om sak kei leh, kuama’n hong om sak thei mawk louding hi.

www.manipurexpress.com


Reblog this post [with Zemanta]

No comments:

Post a Comment