Monday, April 14, 2008

Christian gam ah kidouna

I theihchiat sa uh himahleh, i gensa leh i zaksate mah tungtawn in houlim nawn leng chih ut huai isa mahmah hi. I Biakinn te i etchiang in, a kikhawm ngeiteng mah kikhawm in, thugen ngeiteng mah in gen kikhel khel mai in, ngaihdan leh theihdan kibang teng kikhawm khawm vek mah i bang ua, huai pian deuh in i society hoihna dingin i zaksa leh i theihsa te ngen mah in ki pump nawn zek leng ut huai mahmah hi. Laisiangthou in mit a i muh leh bil a i zakte’n khemna hontun a chih piandeuh in leitung a om lai i hih ziak in, i zaksa leh i theihsa tem ah in khemna hontun chile hang a dikpen ding in i koih hi.

Sahkhua a kulmutna: Christian i hi a, Christian kichi sapsapte lak ah leng ngaihdan leh gindan (doctrine) kibatlouh ziak in pawlpi tamtak ana pengkhia ahi chi le hang a dikdi’n i gingta hi. Himahleh, biblical study hoihtak neihnung a saptuam tuamtuam pengkhia hiam chih bel theikhol khang, himahleh, makaitu hih utna leh sum le pai etlahna ziak a saptuam tamtak dingkhia i hihkhak ding lau huai mahmah a, doctrine kikalhpi leng hikhollou lametna dang neihziak peuh a kikhen khawng om thei ahihman in hiai bang thilte ah gingtute ading in kivenna ding tam mahmah leh kilawm hi. Sahkhua a kulmutna kichi poimawh mahmah a, a biiktak in en gingloute i chih uh Hindu leh Muslim/Islam te bang a sahkhua ah kulmut petmah uhi.

Islam sahkhua zuite ading in nikhat in hiai zahvei thum teitei ding, ahihkei leh, Dan leh Thupiak kichi tamtak in om a, zekte sum in a sahkhua uah kulmut mahmah uhi. Tuabang bok in Sikh te leh Hinduism sahkhua zuite leng duaituan lou in mite’n bangteng gen le uleng a sahkhua uah kip thrap mai uhi.

I society ua i genkhak mun mahmah ukhat ahihleh, banghiam program neih ahih dek chiangin, a saitute’n i haipih zawh khop leh program lawhching ahi peuh i chi ua, dik leng a dik mahmah ngutna om hi. Tuamah bang in, huih in alanglang a niin teng a tuah banglou in, Sahkhua khat i zuih a, a sahkhua pe’n i haipih taktak chiang in, i ginna pe’n detdou leh muanhuai panding adiam chih theih in om hi. I sahkhua i haipih zawhlouh ziak mah adiam i lak ah hiamgamna leh mulkimna bei a gamtatna a beitheihlouh? Christian state/gam a kidouna om i chihchiang in chi tampi in khen theih mah leh salam kidouna leh khalam kidouna entuah le hang i ut hi.

Khalam kidouna: Leitung ah Sahkhua tamtak om a, sahkhua tawh kisai leh mipite vaihawmna lian penpen leh Constitution hoihpen a telkhiak ahihleh, India leh United Kingdom ahi hi. United Kingdom leng India mah bang in sahkhua zalen mahmah in Hindu temple leh Islam biakbuk Mosque te a dim in om veve hi. Huai kawmkal ah, ei Christian te gindan in leitung a mi masapen pen Adam leh Evi in Eden Huan ah khelhna a neih ziak un, Jesu Kris in mihingte tang in hong sihsak chih i pomdan hi a, huai ziak mah in Christian kichi i hi uhi. Tuni in Christian te a ding in Khalam kidouna kichi nasa mahmah in, Pathian in mihing te sapum ka temple ahi a chi a, huai kal ah Pathian temple i hih kawmkawm in khalam kidouna a tam thei mahmah hi. I lak ah siatna leh thiltung lungkham pipi zakding om gige a, Christian gam a tungding a kilawmlou i phut paisuak uh tam law mahmah hi. Setan leh Pathian in i sapum ban ah i ngaihtuahna lungtang te kituh in i niteng hunzatna ana en gige uhi. Khalam kidouna thupi taktak ana tungsek in, mit a i muh leh bil a i zakte’n khemna hontun zel in, Pathian temple hih buah ahi gige hi.

Salam kidouna: Salam kidouna en nawnta le hang, Lamka zang a teng 99% te Christian ka hi kichi ut te i hi hi. Laisiangthou ah “na vak uh mi mit muh ding in vak hen” “lei chi na hi uh” “na taklam pang ua na piak uh, na veilam pang un theikei hen” chih thute khawng salam kidouna adia i galthuam hoih mahmah ding uh ahi. Christian te solid a i om na mun uah, ginglou i chih te’n bangchi’n hon mu ding ua, Pathian in i hoihtawp a le puanse kihhuai pe’n tawh hon tehkak hi a, tulel a i khawsak dan te uh Pathian in hon mu ta zenleh, amai ma ah kua i ding ngam mahmah dia? Neekgukna leh hiamgamna in i lak ah vaihawmta a, thaunilh tang A belampu suan huai taktak te neekgukna leh angkawmna banah diktat louhna tuamtuam ah kikhum lut gai zouvek ta in om ta hi. Unaupa T Pumkhothang in “Ka gam uah vai honghawm in” chih la a phuah in i tulai dinmun un guhlang zen in genchiang hi. Silo-am diil ki tawh hun nawn ngaklah huai mahmah in om lel hi. I Sahkhua haipih in kulmut mahmah ni i chih kawm in Christian lem ngen om khawm phengphung i diam chih ut huai mahmah hi.

Editorial, Manipur Express April 13, 2008

No comments:

Post a Comment