Thabo Theulawzi (Laziness Theology)

By L. Keivom

Sin thaw pei naw chun a fàk khom fa naw raw se (2 Thes 3:10)

Ei tienamia thabo leia hming hlun ser hiel pakhat chu Sämdäl a nih. A thâ a bo taluo leiin theichang hmin tuor khom lo pei loin a hnuoiah a thalin a zâl a, theichang hmin hung tril ding nghâkin bàu a daw a. Vangneia siemin a hmin zûm hi a bàuah a hung tla lût nol el a, sienkhom a soi pei nawh, an ti chu! Thuvar 19:24 a, “Mi thabo chun bu thlèng a pur a, sienkhom bu beng dingin a kut a hlàng pei si nawh” ti kha Sämdäl ta ding bika ziek ni sien a awm khop el. Amiruokchu, ei sawsaiti ei hang inbi chieng a, che châng pei hlol lo ang hiela ei lungril ngaituona le hrietna thà a hang bo tàkzie ei inhmu chun, eini rawi ta dinga ziek hman hman a hoina chin a um bok.

Thabona hi iem a na?

An leh, thabona ei ti hi iem a na? Thil thaw ding thaw pei lo le thaw khoma thaw zo hmaa chawlsan dam, ieng khom thaw loa um mei mei dam, thil trangkai ding thaw loa thil trangkai loa inhmang khawthawng dàm hi ni mei a tih. French mi lekha ziektu Jules Renard chun, “Laziness is nothing more than the habit of resting before you get tired” (Thabo ei ti hi ieng dang ni loin sawl hmaa chawl ching a nih) tiin a hril fie a. A hril fie dana inkhi chun, a thawa thaw pei lo hrim hrim hai lem hi chu an tha khom a bo phak nawh tìna a nih. Eini hriet thiem thei zawnga hnai tea hril chun, sorkara sin insang dit ve si, sienkhom Competitive Exam-a thrang dinga inbuotsai pei si lohai hi an thà a bo phâk naw el khom ni loin tling naw khom an tling naw phàk naw a, ekzama thrang, a tling lohai ruok hi chu an thà a bo phâk a, an tling naw phâk bok a nih. Chu khêla mihai chu hlawtling khopa taima phâk le tling phâk hai an nih.

Ei hang bi chik zuol chun, thabona hi mawl taka hril fie el thei a ni nawh. Thabo ei ti tam tak hi thil thra le trangkai thaw pei lo, an thaw khoma teirei pei lo, sienkhom thil thra naw le trangkai lo thaw ding ruok chun tluk lo rim innam khopa taima an um tlat si a nih. Sinthaw pei si lo, sùnnithlâka zâl tlep le khawlai lênga titi hmang lo sep mei mei, sienkhom zàn khawvara inthim hnuoia mi thil inrùk ding zonga invâk pei an um tlat a nih. Sin hmang ding thaw pei si loa sùn le zàna lekha indèng amanih carom inkhèl pei khom an um bok. Chuong ang mihai chu an inhnikna zawng le taimakna zawnga chu tluk ruol an ni nawh. Chuleiin, mi thabo ei tihai hi thil thra naw chu thaw pei hle si, thil thra ruok chu thaw pei si lo an ni nuom khop el. Chuong mihai chu ‘thabo’ am ei ti ding an lungril a piengsuol lem?

An naw leh, ‘thabo’ ei ti hi thaboa ngaitu inkhìna hmola innghat am a ni? Sùnnithlak le zànkhawvâra khuong le dâr le lêngkhawm le lâm pei, sienkhom kuta sinthaw amani le lekha tiem amani ruok chu darkar khat khom thaw pei si lo an um. Zàn thrang chen chena titi bawraw sep le gawp pei, sienkhom lekha an hang tiema inlusu nghal el mi an um bok. Kuta sin hram thaw nèk hmanin lungril sênga thil ngaituo hi a sawlum lem hrim a. Lekha ei tiem a, imu a suok nghal chun ei lungril le ngaituona a chechâng pei dèr nawh tìna a nih. Ei taksa sukchàngtu le inchêttirtu chu ei lungril le ngaituona a ni leiin, lungril le ngaituona chechâng pei lo hi thabona hnârpui chu a nih. Chun, lungril hi taksa nêkin a thâu ol lem a, lungril thâu hi taksa thâu nêkin a trium lem bok.

Chun, thabo le ‘suonlam’ ei ti hi thil inzom tlat ni bokin a’n lang. Thil ei thaw ding, ei thabo leia ei thaw naw pha leh ei thaw nawna san inhril tlipna dingin thukhêl ei dap khawm a, chu chu ‘suonlam siem’ ei tih. Suonlam le khêlhril hi thil inzom tlat a nih. Mi thabo chun thil an thaw nawna san thu awm taka phuokfawm an ching a, thil um lo mai khawmin, ‘Tuolah sakeibaknei a um; kotthlerah an mi that ding a nih’ tiin suonlam an siem hlak (Thuvar 22:13). Nu taima le fel thu a hrilnaa ruok chu, “Insung khawsak thra takin a enkai a, thabona bu a fâk ve ngai nawh” (31:27) tiin a hril thung a nih. Mi thabo hriet theina pakhat chu an suonlam siem thiem le hràt dànah a nih.

Baibul le thabona

Baibul bu 66-a thabona thu mal sàm rawnna tak chu Thuvar a na, chu taka chun ‘thabo’ (laziness) voi thum le zomthaw (sluggard) ti voi sawm pathum zet a chuong a, chuonghai chu Hmar trong chun ‘thabo’ tia inlet vong a nih. Chuonghai laia miin an chang thlang rawn tak ni dinga ka ring chu 6:6-11 hi a nih:

6 Nang thabo, phaivang kuomah fe la, An um dànhai ngaituo la, var rawh.
7 Lal le hotu an nei naw a, Rorêltu khom an nei bok nawh.
8 Nipuiah fàk ding an zong khawm a, Busîk hunah bu an sèk khawm hlak.
9 Mi thabo, ieng chen am i zâl ding? I zâl chu ieng tik a’m i tho ding?
10 ‘La hang zâl met ka tih, La hang inhnâr met ka tih, Kut hmasuiin, hadam takin, La’n zam met ka tih’ i ti sûng khan,
11 Pasietna chun rûkru angin, Hung nang thut a ti che a, Tlâksamna khomin râl angin, Hung nangchîng thut a ti che.

Hieng nèka nasa lema hang inzil dàn chuong rak a um ka ring nawh. Zing tieng ei nauhai imu inhnik lai ei kei thoa sikula ei tir ang elin, Solomon chun thabohai khom sikula fe dingin a tir a nih. A sikul tirna ruok chu sikul danglam tak, PHAIVANG SIKUL a nih. Chu taka zirtirtu chu mihriem, Ph.D dikri amanih Master in Education (M.Ed) dikri amanih neihai ni loin, thilhring lai khoma a chîn pawl tak phaivang an nih. Pathienin a angpuia a siem mihriem ni ve si, thilhring laia a chîn pawl tak phaivang kuomah fe a, a khawsak dàn inchûk a, chu taka inthoka var suok dinga hang intir thlawt el chu a muolpho thlàkin thil inzakum laia pakhat chu a ni hrim hrim. Ieng tak am a na, phaivang kuoma inthoka inchuk dinga a dit chu? A taimakzie le a hun takah fak le dawn ding a sek khawm dàn a nih. Nipui lum vanglaiin um mei mei loin phaivang chun thlasik huna a fak ding bu a sêk khawm a, thlasik ieng angin hrâng sien khom a lungkham ngai nawh. Khuongbai amanih khauthrikthri ruok chun nipui lai fak ding sêk khawl loin inhoi a chèn a, hla sakin a lâm dâr dâr a, sienkhom thlasik a hung tlung pha chun fak ding le intuom lumna ding a nei naw a, phingtràm le deiin a sawm hlum hlak a nih.

Hi taka hin iem a na mihriem kuoma inchuktir a tum chu? Kum khatah sik le sa hrang hrang thral, fùr, favang le thlasik hun a um ang bokin mihriem nuna khom naupang lai hun, nunghak-tlangval hun, nuhmei pasal inneia sungkuo indin hun le tar hun a um ve a, chu chu khuoi anga inkhêl loa mi tin chunga tlung ngèi ngéi hlak a nih. Naupang hun le thralai hun hi a hnunga sungkuo indinna ding le tar hnunga lungkham loa khawsak theina ding bulthrut nghet remna hun a nih. Vanglai hun chu inhoi taka hmang ding a ni lai zingin, chu hun bok chu hun la hung um dinga ngirhmun nghet bawl le rem hun a nih. Chu ding chun inbûk tawka hun hmang thiem a trûl makmaw. Khuongbai lampui hrawtu chu an upat hun a tlung hma ngei khomin an zûr hmang hlak. I kawl le kienga i hmu phâk ela khom khan hei ngha vel la, chuong ang mi chu hmung i tih. Phaivang lampui hrawtu danglamzie khom hmu bok i tih. Thuvar 12:24 a chun, “24 Mi taima chun rorêlna chel a ta, mi thabo chu suokin sor a tih” a tih.

Chuleiin, vanglai hun hi zàl tlep mei meinaa hmang ding a ni nawzie le chuonga khawsahai chu pasietnain râl le rûkru anga an la hung nang thut ding thu a hril a nih. Hi nêka chieng lema hril dingin mi ti hai sien, ni tam le zàn tam ka ngaituo hnung khomin a nêka thra lem ka ngaituo suok thei ka ring nawh. Thabona le pasietna hi lai hrui inzom tlat an nih. Pasiet i nuom si naw chun lungril le thlarauin Solomon thuvar hi hang ngaithla nawk hrim ta’m! Thabo ta ding chun piengtharna tham a ni naw maw?

Suonlam indik lo

Threnkhat chu Isu Krista a hung vak ding nia an ring leia an thil neihai chèn a, taksa khawsakna tieng ngaituo loa zomthaw taka khawsa an um a. A phâk hla nawk zuolhai chun Isu chu hung dèr tah le kum sang rorèl khom hnuoia intran dêr taa hril le pom khom an um bok. Threnkhat chu thienghlim famkima inngai khom an um. Hieng ang mihai hin dannaranin dam sung khawsakna thilhai hi ngainêp le ngaithà an inhrilhmu. Paula dam lai ngei khom khan Thesalonika kohran lai chuong ang mi chu an um hman dèr tah a nih. Chuleiin, chuong anga dawngda tak le thabo taka khawsa mihai laka chun inthier fihlim dingin ringtuhai chu Paulan a hril mol mol a nih (2 Thess 3:6-15). Eini sawsaiti lai khom en vang vang la, hieng anga ringna tienga petek, ngaizamna le ngaizalna thlarau chang, iengkim thlarau rama khum tum vonga Kanan ram thar zùna inuoihai le an sungkuo enkolhai chu chîk takin hang sui la, khawsakna tieng an mazu mei tiel tiel el a nih.

Iemani chena ei sawsaitia thabona hringtu pakhat chu piengtharna le sandamna bo thei ta lo dinga ei inzirtir hi a ni el thei. A ram le a felna zong hmasa phot dingin ei inzirtir a, chu chu ei hmu pha chun thil dang po po chu a thlawna pek belsa ni dingin ei inzirtir bok. Amiruokchu, ei inzirtir dan hi a fûk chie am ti hi ei insuikir trûlin a’n lang tah. Piengthar hi van ram kainaa ei inzirtir a ni leiin, “Piengthar phot la, thil dang chu i nuom nuom la thaw de ti nih” dam ei ti hlak. Ei zong tak chu ‘Pathien ram’ amanih, ‘a felna’ amanih khom a ni chiein a’n lang nawh. Ei zong tak chu ‘van ram’ a na, chu lut theina tiket-a ei ngai chu ‘piengtharna’ a nih. Piengthar hi thangsuonaa ei ngai a ni leiin piengthara ei inngai ta hnung chun thil thra iengkim einiah a thlawna hung luong lut dinga beiseina ei nei a, chu chun thabona chauh hring suok loin kutdaw nuomna lungril khom a hring sa bok niin a’n lang. Hieng lai thil hi Pathien thutak le inmila ei ching fel a ngaiin ka hriet. A ram le a felna neitu tak takhai chu an thabo thei nawh; thli angin an phakna chin chin chu a chechang suou suou el a nih. An thli pai chu Thlarau Thienghlim thli, thilthawa intar lang hlak a nih. Thabona thlarau, huou huou le nuomchenna thlarau a ni nawh.

Chun, Baibul chang khat chauh thlûr binga tranghma kei taka sermon ei ching hi thil trium tak a nih. Sam 37:5 a, “I um dan ding chu LALPA chungah innghat la, ama chu ring la, amain thaw vong a tih” ti hi a chang thlang ei tam ang bokin ei hmang suol nasa èm êmin ka hriet. Hi taka “amain thaw vong a tih” ti hi changchawi a, mani sin ding thaw si loa Pathiena ringna innghat a, iengkim a hung thawpek el dinga ngai pawl ei um el khom ni loin, chuong thil chu pulpit tlanga chen khom inchuktir ei ching. Chuleiin, kei chun hi châng hi ‘Thabo Theulawzi’ innghatna pakhat laia Setan hmangruo hmang niin ka ngai a nih. Hi châng hi Delhi Version-a chu NIV anga inlet a ni tàk leiin ngai buoina ding a um ta nawh. Hi châng umzie hi a hla pumpui tiema hriet fie thei chauh a ni leiin a châng mal ngawk, inlet suol nawk nghal, ei thlûr bing hin nasa takin mi a thruoi suol thei a nih.

Ringna poimawzie ei inchuktir a, a poimaw hrim bok a nih. Amiruokchu, ringna ei ti hi a ni naw zawnga mani ngaituona tieng keia hmang suol thei a nih. Pathien sierkop chu mihriem kut hmanga sinthaw a nih. Ieng angin Pathien ring la khom, i lekha tiem ding amanih, i bu suk ding le suong ding amanih, i puonkhawng ding amanih, i lo vàt ding le thlo ding amanih, i lekha tiem ding le ekzam ding amanih thawpêk naw ni che. Pathien ei ring a ni chun ama ringtuhaiin an thaw dinga a hrilhai chu zawma ei thaw nghal a ngai. Ringna hi thilthawin a zui naw chun thil thi a nih. “Um raw se” tia iengkim inumtir theitu Pathien chun mihriem hmangin sin a thaw hlak a, mihriem chu Pathien hmangruo hmang a nih. Chu a hmangruo hmang chun a ti anga thaw nuom loin amanih thaw loin amanih um trok trok sien, hmangruo trangkai lo le hmang thei lo a ni leiin Pathienin hmang naw nih. Hmang theia umhai chauh a nih Pathienin a hmang hlak. Chuonga hmang theia um dinga inhlàn nun chu a nih ‘inthawina hring le thienghlim le Pathien lawmtlak’ tia Paulan a hril kha.

IAS tling tum siin lekha tiem loin um la, Pathienin chu sin chu a pek el che ringin trongtrai rak rak la khom, lekha i tiem si naw chun hmu ngai naw ti nih. Chuong ang ringna chun umzie a nei naw thu Jakob 2:14-26 khan chieng takin a hril. Chuong ang ringna chu mani le Pathien sukmuolphona chauh a nih. Thilthaw thrang loa mihriemin a thlawn lieu lieua a dong um sun chu Pathien lunginsietna zara Krista Isua mi tin ta dinga sandamna lampui a buotsai chauh hi a nih. Chu intlanna man chu a thlawn lieu lieua Pathien lunginsietna thilpêk a nih. Chu chu i ta ding ngei a nizie i ring chun sandamin um i ta, i ring nuom naw ruok chun thilthlawnpek chu i hnawl tina a na, i hnawl tlat chun nangma thua nei loa insiem i nih. Pathien ngaia suol po po laia suol tirdakum tak chu intlan i nizie thu Baibula inziek pom nuom nawna le ring nuom nawna, Pathien lunginsietna thilthlawnpek ropui hnawl hi a nih. Chu lunginsietna thilthlawnpek ti lo thil dang hrim hrim chu a thlawn pakhat khom a um nawh.

Isu ringtu le zuitu ni dinga Isu ngeiin a thil phût kha iem a na? Thil pahnih chieng èm èmin a hril (Mat 16:24-25). Pakhat chu, mani insie hmang le inhnawl hmang, mihriem lungrila lien tak ‘kei’ tina amanih ‘ka ka ka’ tina po po dehawn a nih. Kong danga hril chun, mani thu le mani ta dinga hring ta loa ei zui ta dinga hring ta lem tina a nih. Pahnina chu mani kros seng puta zui a nih. Chu chu iengkim tuor huom dinga inpêkna nun a nih. Eini rawi chu ruok le zâng huoua Isu zui tum vong ei nih. Chu chu a nih ‘Thabo Theulawzi’ ka ti chu. An leh, iem a na i kros chu? Ni tin mihriem khawsaknaa ei thaw ding mawphurna phur puma zui tina a nih. A hmasa le a pahnina hi an inletling top a nih. A hmasa chun mani inhnawl a phût a, a nuhnung chun mani mawphurna hnawl a khap thung a nih.

A pahnina hi hang hril sei met ei tih. Mani kros put pei si loa Isu zui tum chu mi thabo nungchang a ni leiin chuong anga zui chu Isu dit dàn a ni nawh. Mani sin thaw le mawphurna phur dukdak pei si loa kohran thil le a bebawma inhmang rak khom hi Isu dit dàn ni kher naw nih. Inchuklai ka ni chun ka mawphurna hmasa tak chu ka thil inchuk a na, chu chu ka kros put chu a nih. Ka kros chu thlathlam a, ka put pei si naw chun mi dawngda le zomthaw, phaivang sikula kai dinga tir tlâk chauh ning ka tih. Daniel le a ruolhai khan an inchukna amanih an sin amanih châi pha le bahla khopin an Pathien bein an buoi naw a, an Pathien dit dàn anga an sin ringum taka thaw kha an nuna Pathien an biekna le chawimawina a nih ti an man chieng a, an hlawtling hrim bok a nih.

Pathiena innghat dàn indik le indik naw khom hriet fie a poimaw. I lungzingna hai, beidongna hai, lungkhamna hai le mangangna hai chu ring zo taka Pathien chungah i’n nghat ngam phot chun rik takin i phur ta naw leiin i chung zâng ngei a ta, sienkhom i thaw ding sin ruok chu Pathien chungah innghat la khom thawpek ngai naw ni che. I kros put lai khom thiem tak le zâng taka put dàn inchuktir a ti che a, hnè taka i put theina dingin thahrui khom pêng a ti che a, sienkhom putpêk naw ni che. “Ka ringkol a hàdam a, ka phur khom a zâng” (Mat 11:30) titu chun a kuoma rikphurhai hung dinga a kona san chu an kros put chu putpêk ding ni loin, ama ringkol hmanga hadam taka an phurrik chu phur dan inchuktir dingin a ko lem a nih. Inlet threnkhata chu “Ka ringkol a’n hoi a” ti dâmin an sie a, sienkhom trongkam indik lo a nih; ringkol inhoi a um ngai nawh. Ringkol inhoi chu Thabo Theulawzi a nih.

Chuleiin, phur boa ruok huoua Isu zui tumna lungril hi ‘Thabo Theulawzi’ a nih. Trongtraina le rongbawlna po po laia hlawk tak chu mani mawphurnaa innghat seng thil thra thawa inhmang a nih. Taimaknaa Pathien rongbawl hi ei chawibiek dàn ding tak chu a nih. Pathien nau inti chu a thä a bo ding a ni naw a, Pathiena mi a nina kha thil thra thaw dinga mor zingtu a ni leiin a thä a bo thei bok nawh. Minit tin hmang hlawktu chun minit tinin Pathien le ama le a ram le hnam a chawimawi a nih. Ei thuvar chun, “Taimak mi tinin an lawm, kawngin a theida” ti a nih. Kawng kham khopa taimakna hi hlawtlingna bulpui a nih.

Chun, iengkim thaw thei, malsawmna po po neitu Pathien ringtu le zuitu inti sia ram le hnam pasie ni dâm hi thil inhmè lo le intu lo tak a nih. Pheikhok siema inhlaw William Carey (1761-1834)-in hi thu dik hi a hmu suok ni chun, “Pathiena inthokin thil ropui tak beisei unla, Pathien ta dingin thil ropui tak thaw ro” tiin a khêk suok a, ama ngei chu misawnari sin thaw dingin India ramah a hung a, a hril char chu ama ngeiin a thaw a, khawvela misawnari ropui laia tiem sa el khom ni loin a tlar hmatawng hluotu a hung ni tah a nih. Hi thuruk hi an mana inthokin Europe-ah, abikin England ramah tuoitharna a tlung a, chu chun Industrial Revolution a hring suok a, chu ra dong nasa tak, thlierkar chikte Britain chun hun sawt nawte sungin khawvel hmun thuma threa hmun hni zet hnein ramperah a siem el a nih. Chu chu a nih thilthaw le inkop ringna ra suok chu. Anni chu hmangin khawvel hmun tinah gospel puongdarin a um pha tah a nih. Chu hamthratna lo dongtu laia mi chu ei nih.

Thabona hnê dàn

Taimâk hi inchûk thei le chìng thei a ni ang bokin thabo hi insukhmu thei le chìng thei a nih. Thabona hi hnè ding chun a hmasa takin ei thà a bo a nih ti hriet chieng le pom hmasa phot a ngai. A pahninaa chun, ieng leia ei thàbo am ei na ti mani insui chieng a poimaw. Thaboa ngai tam tak hi thaw ding mumal an hriet naw leia thabo anga um mei mei amanih le an thil inhnikna zawng an la thaw fûk naw lei dam a ni nuom. Pathumna chu, thil tum chieng tak nei le chu chu sukhlawtling ngei dinga bawzui char char a nih. Miin thil tum chieng tak a nei pha chun, a tum ram chu tlung thei dinga insingsat poimawzie a hung hriet a, chu ding chun a’n buotsai a, chawl loin hma a nor a, mi taima le hlawtling a hung ni hlak a nih. A sungrila mor zingtu chu a tum ram tlung nuomna lungril chu a nih. Chuong anga mortu chu mihriemin a nei phá phà leh thabona chu hnot hmangin taimakna thuom a’n bel hlak a nih.

Chun, taima taka thil ei thawna san chu lawmman hmu ei inbeisei lei a nih. Tu lai hnaia Washington DC bula um US National Institute of Mental Health chun Dr. Barry Richmond inrawina hnuoiah zawng hmangin thabona le zomthawna hi lawmman beisei leia hne thei a ni le a ni naw fie tumin an bei a. Zawnga khan thathona ‘hardworking gene’ an kâp lût bok a. Thaw dinga an ti kha an thaw inrang po leh an lawmman dinga an sie fak ding chu an dong inrang a. Lawmman beisei leiin zawnghai chun thatho takin an thaw el a ni thu kum 2004 khan an thil enfie rizal chu an insuo a. Taimakna le thathona damdawi an kâp chu kar sawm lai a thok a, chu sung chun thil an thawna tinrêngah an chakvak bik niin an hril bok. Hi research thil tum tak chu mihriem lungril zuoi le ngui (depression) sukharna dingin gene therapy hi hmang a thrat le thrat naw thu mihriem inhnaipui tak zawng hmanga fie a nih.

I thabona leiin thil i thaw ding ieng zat hiel am thaw loin i um a? Voisuna thaw zo el ding zinga thaw dingin ieng zat am i khêk a? I thaw ding i thaw naw leiin harsatna i chungah ieng zat am a tlung ta a? A hun taka thaw ding i thaw naw leiin hamthratna i dong ding ieng zât hiel am i chân ta a? Ieng chen am i zâl ding a na? I zâl chu ieng tik am i tho ding? Ringtu chu a taima ding a nih.