Thursday, October 11, 2007

GREEN LAMKA

By - TK Khankhup

SSPPte nasepna Green Lamka a paitou zel chioh I thei ua; hichibang nasepna hon pan khia a, sem touzel SSPPte iki-pahpih chiat uh a gintak huai hi. SSPP bel i nam/gam sung a pawlpi tuamtuam omte lak a leng i ngaihnat leh I ngaihsang pente uh lak a khat ahih dungzuiin amau thilgel leh hihte bel ki ngaisang a ihih theih dandan a na pan ve ki-ut chiat ding in ka ngaihtuah hi. Huaiziak mah in tu a Green Lamka project in mipite a pan support mu mahmah hi ding hi.

Hiai Green Lamka lohchindan ngaihtuah in leh I gamsung pumpi hoihna ding leh bitna ding in hichibang program/project hi I gamsung pumpi uap in Green Zougam chi hiam in houh bawl thei le’ng hoih sem lailou ding hia chih ka ngaihtuahna ah a hong lut a, ka hon kum mawk hi. Huai ah bel hih theih, hihtuak tampi om ding a; himahleh prohject lian loulou I gamsung hauhsakna sing, mau, ching chihte khawng, gamsa, vasa leh ngasa chihte khawng bang venbit, humbitna ding bang ah pan la le’ng thil hoihtak hi ding in ka gingta hi. I hih ding a hoih kasak, hih leng hih thei mai ding a ka gintak etsakna tamlou k’on gen ding:

· Sing: I theihchiat uh mahbang in I gam sing in hausa mahmah hi. Himahleh sing khat a pichinna ding a khang khat bang bei ahihlam ngaihtuah seselou in a beitheilou ding sa hile’ng kilawm in I ut-ut in I phuk ziahziah a, I zang ziahziah hi. Sing khul ding leh inlamna ding khawng a I phuk pen zaw kikham zou kei ni; kikham mawk le’ng dik khol kei in teh. Hileleng mi hausa deuhte, gari ki zoute’n I gamsung a kipan sing manpha pipi amau zat ding leng hilou a sumdawnna ding khawng a a hong puak khiak pen uh leh sumdawnna ding mah a khenkhatte’n hol a halgawpte bek uh kham theihdan nei le’ng hoih mahmah ding in ka gingta hi.

· Mau/Gua leh Ching: I gam mau/gua in hausa mahmah hi. Singtang khua teng phial gamsung a tamzaw gua/mau in tuam chih theih phial hi. I louneihdan in a saklouh ziak in tuate bel va humbit theih hipilou a bang hi. Kum teng a khoteng in a gam uh she 7 suah she khat khawng vat mai a i haltum uh ngai ahih mawk chiang in. Ching bel tampi khollou a I poimohna nag ding leh vanzat nengneng bawlna dingv leng muh haksa a; a om sun tuh it huai petmah hi. Mau/gua leh ching I louneihna leh I vanzat ding a I poimohna I zatte bel a lou-theilou hita leh. A haksa mahmah khat bel hiaite hi I meh duh penpente lak a khat ana hi nawn uhi. Hiaite mehlimna, anneklimna ding in phatuam mahleh a lou a leng om theih ahihna ah neklimna ding mai a mautuai/gotuai pammaih pipi leh chingngek khawng valak tawpsan theih ahih hial kei leleng kisum deuh le’ng hoih mahmah ding in ka ngaihtuah hi. Huai khawng ding a iki sum theih kei a, mimal nek ding va kham hial hoih isak kei leleng sumdawnna a nei a, singtang zoudawn a kipan hong kipua a Lamka bazaar khawng a zuakpen bek kham thei le’ng hoih mahmah ding in ka gingta hi. Ching pammaihdan ka ngaithuah chiang in ka neulai a Hanship kho khang a lui dung khat a chingpi khat kou naupangte theihdan a tuh Pu Vialgin (Pu Awnlam leh Pu Vungkhomte’ pa) suan ahi ka chih uh a om hi. Mi’n ki it chiat ahi ding a, kuama’n a suse ngam kei uhi. Himahleh ni khat nungaknou hon in khau sah in a va sat ua, chingpi Hanship kholai ah hon kailut uhi. Pammaih akisa thei mahmah hi.

· Gamsa, Vasa, Ngasa, leh adg dg: I gam gamsa, vasa khawng in na hausa mahmah hi. Nidang ngial in sahang bang leng na om a; hileleng tuchiang in ki thatgam hi ding hi. Vompi, sazuk chih khawng bang leng ki thatgam leng hita hiallou ding hia? I luite bang leng nidang a bang in ngasa, tengkol chihte bang nidang bang a tam nawn ding in ka gingta kei hi. Hiai khawngte venbitna ding in sa hi in nga hi in bangteng hileh a bet hun omsak in huchilou kal a mi khen khat in amau ut hunhun a sa khawng nga khawng va bet chihte bang kham thei le’ng hoih mahmah ding in ka gingta. Gam tuamtuam ka zin khaknate ah leng sabet hun bang a omsak ua, nga bet theihlouh hun chih bang a omsak sesae uhi. Ngabet bang ngial tuh gu leh bomb khawng a bet kham bikbek hoih mahmah ding hi. A ziak bel hiaite a kizat chiang in nga neuchikchik tampi, nek thamloutan a thawn a na si kha uhi.

Nagaland a Khonoma khua a Angami Naga siamsinte’ (Students body) bang in leng sing humbitna ding in pan nasatak in la ua, singkhul ding chihlouh kuama’n sing a phuk ding uh a phal kei ua, mi’n amau mah sing nangawn amau phalna lou in phuk theilou uhi. Amau nasepna lohching mahmah a, United Nations Environment Programme (UNEP) bang in tua khua Green Village chi a puang hial uhi. (WHAT’S HOT, October 5, 2007) Hichibang dandeuh in SSPP in leng pan la thei le’ng phattuamna thupitak om mai ding in ka gingta hi. Tha-leh-zung, sum-leh-pai seng a panlak theih ahih kei leleng Awareness bek ah i mi i sate kiang a hiaite khawng manphatdan, thangzat ding ahihlouhdan khawng nasatak a gen leng phatuam mahmah ding hi.

www.zogam.com

No comments:

Post a Comment