Saturday, October 20, 2007

KUKI NAMPI EKHEHSUHNAO. .!!

Sopite,

Enamsung uva elhahsam nahoule emachal thei lou nao chule ahiding bang tah a minung ephah jou lou nao hohi ajih tampi umjongle keiman kalung gel a kahet hole kamu doh ho them khat kahin share nom e. Ajih chu keigel dan in itobang in epi kisei henlang kibol jong le eki to theilou nao, Lung khat le tha khat a kal eson khom thei lou nao chule kithi san suo naho le kimu da naho elah uva aum jing thei hi anoi a point phabep ho jieh hinte/ahi tin kagel e.

1). CORRUPTION AT ALL LEVEL( Dishonesty)

Enam sung uva hin kamu dan in alen aneo milham titah lou Hou Lamkai hihenlang e Politician hou chule Officer enei hou hihenlang koi koi hijong le kitah na hinkho mang elhasam uvin kamu e. Katina chu sum neh guh chah guh mei mei hilouvin epi lampang hi jong le ebol etoh hou eima phatchom nading bou kigel hi etam lheh uvin kamu in hijih hin Ijat mi esopi epi ti hinam tia khotona le kitho khom tiho hi elhasam uvin kagel e. Hijih a hi e Nampi ou hi ichan gei ham a khesuh cheh cheh a ding doh but lou ahitai.

Gah sei ding in echen nao mun lah dung a Office ho jouse a la signature khat lah na mei2 ding a jong sum ngai ta, Ethingnoi mi hou jong sum jih a aboijing thu u kija jing, Chule Politician enei sun houla Nampi agenthei avaicha niseh a neh ding kihol a genthei tah a khosa adim a um a ama hon nom tah a anop nop naova ache thei u phot uva atui tui aneh jing phot ule ema gel pha talou, Chule kah lah a Mipi phatchom na ding Scheme aumle abol thei khat le nin kisuh chat vei jitao.
Hijih hin Hitobang a alam lou a egam sung ule enam sung uva sum mu na thei le kihinsuo nathei aum tah jih hin athase a natong nomlou hon kivah na a neitao. Hitobang a eki chep uva sum tam pi2 emu vang uva la nopsah nale haosat na a jong kinei deh lou chule a victims ho chula eiho ma2 kihi kitji.

Hou Lamkai khat le ni kison pi tah le kitah tah ding a egel khat jong athusei doh hole ana toh chule aki man chah dan vetton thei hibeh seh jilou. Hitobang ho jieh hin ahung sei len ding khangdong ho ding hin jong enam sung u hi a bright mo lheh e. Ajih chu Tu dinmun a ema lam jouse a kitah lou na hinkho eman hou khangdong Kho hepha lou ho chung a jong matpha a hitia hi a etih a jong a phalou hohi enamsung uva abei ding tahsan aum beh seh tapoi. Khat in ama phatchom na ding ahi phot le asopi jeng jong lhem/that ngapcha a mi adim ajang a kium ta. Alen pen a pat aneo pen gei in jong sum neh guh dan ahilou le alam lou a mi lhep chat vei dan them gam ta. Sum ne gu thei lou khat/Mikitah khat chu angol tobang a kigel ta. Hitobang a atoh lampang sang a aseitho/kamnal etam tah jieh uvin kitahsan lel nan enamsung u vai ahom jing in akitah khat jong eima phatlou jih ham man in tahsan na aum thei ji tapon hijih hin ebol etoh u machal thei lou ahitai. Insung a kihil na lhahsam jih ham ahilou le enampi sung u chondan mong2 ahidem het jou ahah sa lheh tai. Hijih a hi elah uva kitah san lel na le kigin mo na dim a hichun apha lou lama eipui lut jiu ahitai. Hiche ho jih hin Upa Tehse hole Lamkai respect je dan alhasam jitan ahi. Hijih a hi Aneo in asang a len jaa talou chule alen in aneo lungset theitalou a elah uva kimu dana le kithet na chule kigaosap na um a khat le khat kitho khom le dinkhom kiti hi umthei talou ahitai.

2). LACK OF HONEST POLITICIAN/ LEADER

MLA/MP chule adang dang a elected member enei hou jong ahi ding dol tah le atoh ding dol u chule Nampi ding a election akai jou teng ule gel pha ji talou va ama ho nop sah nading mei2 etam val tah jih uvin Mipi ding in kinepna le secure life man hi ahah sa tai. Jatdang namdang khut ahiloule thil dang dang jieh a nampi genthei naho la kihet mo sah gam jitao. Chule hitia Nampi a ding mong2 a kipe doh ahilou jieh uchun Kitah na alhasam un chule amipi ho chung a jong tahsan na anei thei ji pouvin hijih hin Mipi ding in MLA/MP enei man u jong apan na um lou tobang bep ahi ji tai.

Tulah Times of India in 'Lead India' kiti Indian khangthah ho lah a khonung a Inida hin po thei ding Leadership Quality nei alhen naova chun " Leadership khat ding a epi quality nei hi apoimo pen ham" ti survey abol nao va chun respondents atam jon 'Honesty' atiuvin chule hiche hi adih lheh e. Hiche Times of India ten abol bang uva eiho Nampi in jong eilamkai thei diu mi kitah le thudih kihol doh a lhen phat ahitai. Hijih hin Politician/Nam lamkai ho jong Kitah na hinkho mang hole Pathen ging hobou elhen diuvin dei aume. Alet jih, ahoujih chule abol thei jih a vet louvin, ana toh le akiman chah dan chule Nampi a ding a kipe jou mi dei aume.

Hinla eiho lah a election kibol dan hi kidah umtah le thet umtah khat asoh doh tai. Thingnoi mi hon mipi dei joh ve talou a ama hon ajo tho thei u le ama ho phat chom nading bou a natong thei bou tosot a vote jouse capture bol jitao, Ahiloule Candidate khat chun kaidoh tei ding deina jih a khangdong kho hepha lou or bolding helou angol phabep atil doh a campaign/capture bol jita. Hiche teng chule a opponent ho chun ama ho jong kaidoh ding gel najih chun khangdong ejat ham khat chu ahin til doh kit jiuvin hiti chun khohe phalou ho chung a chun ama ho personal gain na mei2 ding jieh chun kimudana, Kihet khel na, Kithisan sona, ki bung khenna chule phung a kikhen tel na ahin suo doh jitao vin hichun a etih a kimudana le kithet na khangdong or mipi ho thisan a abeh den jitan hijih hin lungkhat thakhat a dinkhom theilou vin kihet khel na le kithu nun lou nan enam pi sung uva vai ahom jing in ahi. Hijih hin sopite kituo ding eti esei uva egel jing vang uvin ahithei deh ji tapoi. Mipi Khat le nin jong MLA/MP khat chu akitah na le mipi deisah ahi ahilou ve talou va aman phatchom na a anei thei khat/ asopi ahijih man a tosot or panpi jeng tiho hi ebol lou diu vin dei aume. Abraham Lincoln in " Mipi deilhen khatchu vet ding in phamo jongle akitah/adih na aum tei tei je" ati bang in Mipi dei le phatsah vang hithei jing le pha lheh ding in kagel e. Ajih chu tulai MLA le Minister enei hou jong mipi deilhen a kai atam tah lou jieh uvin mipi ding akhoh sah tapouvin chule mipi in jong boina hahsat na ho in aki mang cha thei tapouve. Hjih a hi Develoment le Movement enei hou jong machal thei lou a mi nung edel jing nah lai u ahi. Abraham Lincoln in President akai doh chun thu doh adon but na a " My priority is to work for my people. I'm elected as a president for my people and i should work with them in order to build a strong and unified Nation." anatin ahi. Hiche tobang Lamkai lunggel neithei vang chu aman tam lheh e.

"Leader's doesn't create followers but create more leaders"

PUBLIC'S MINDSET

Lamkai mipi dei a kaidoh khat jong kah lah a athangse khat in Loi tum kisem a dem or suhlhah tiho jong mipi lah a aum jing in ahi. Candidate khat chun ama akai lou man a jong loitum sem a organisation thah thah phut doh tiho jong um jing thei ahijih hin e Nampi u hi evet le khat le ni abol thei deu hon kichep na a aman chah thei Nam khat ehi khah tah jih uvin e lhasam cheh cheh taove.

Chule Thingnoi gamvah ho titah lou Milham jeng in jong Civil org. or Mipi tel doh Lamkai khat jaa na nei lou a athu lah pieh lou akium tah jieh hin ema kho uhi Lamkai phale ching eki lhen doh diu ahah sa lheh e. Lamkai jaa lou kiti hi asempa Pathen jaa lou tina ahin hijieh hin ejat in kisei jong le amin a religious mei2 ehiuvin Pathen ahina bang tah a hou elhahsam jih uva jong gotna echan u hiding in kagelle. Eum na tin cheng uva la Nampi suminse thei beple joh doh thei bep kitam ta. Hijih a hi koman jong eija thei lou u chule eiho jong eki tuo thei lou u ahi. Chule Lamkai ahiloule ejatmi khat in thil neo khat elunggel lou lampang aseikhah or abol khah le threat/punishment peh jeng tiho hi elah uva aki thang lheh jeng tahjieh in koima thudih a thusei or natong ngam aum tapon hijih hin enampi uhi virus nat na bang a suhdam mo hiel a um ahitai. Chule Mipi in jong Election ham teng le aphung kibah pi bou vote ding ti tobang lung thim enei ta jih uvin acham lou a kibung khen na pot doh a eki to thei lou u ahi. Hijih hin mitin tobang chung a Nation sang a Clan feeling hi tam jo a hitia hi abung abung a eki vai poh u or eki khen khah u ahi. Nampi min a thu esei/ na etoh u jong huop lenjou tah2 thei talou ahijih a hi KUKI kiti hi amin mei2 a um a phung le chang joh hi eha khoh sah u ahitai.

4) EDUCATION

Themjil na lampang hi enam piu vin alhah sam pipen khat ahi. Tulai Lekha them tam na Jat or Nam chu emalam jouse a akhang tou ahi tan hijih hin eihon jong alen aneo in Education lampang hi ekhoh sah diu vin deisah aume. Politician / any org. Leader hon jong them jil na lampang hi ekhoh sah uva hoilai thinglhang ning koi hijong le etam na thei chan uva lekhasim eum doh thei nadiu vin pan laleo pha lheh ding ahi.

Sapten " Knowledge is power" atiu bang in Hetna hi thahat na ahitai. Tulai thagum a natoh ache tapon hijieh hin chihna le thep na enampiu akhan tou na ding a edel jing diu dei aume. Khangdong chapang ho jong phatah a Nampi khan tou na ding a them jil na hi edel jing diu vin dei aume. Nam khangtou eti hou khu Education lampang a akhan tou jih u ahi ti sumil poute. Chuti hen lang hile ethanei nao le Nampi sung a aphalou ho chule epan mun hou eki ha hetdoh cheh diu chuteng machal nan eipui thei taovinte.

Chule Enam sung uvah dropout student hi etam lheh taovin chule themkhat thinglhang lah dung a jao Themjlna hi alhasam lheh in hijih hin pan athah beh a lah a Them jil na hi machal sah leo hen phading in kagel e. Tulai emalam jouse a kitet na khang ahitan hijih hin eihon jong hiche kitet na a jaokha Nam ehi tah jih uvin gel khoh cheh ute.

5)CONCLUSION

Achainan achung a point kahin pieh hohi koima dem tum le ngoh chom aum pon hinla Nampi khantou thei lou na khat a kagel jih a kalung gel ho mei2 ahin hijih hin kasei khel jong um intin kingai dam ute. Chule Hiche aphalou a ehet hou chu eti pan lah a suhmang thei ham tiho gel u hitin chule apha lou a ehet hou jong share khom jiu hitin maban a pan lah ding dan kingai to khom jile pha ding ahi. Khat bouseh lung gel chu acham kim pon hijih hin Nampi a ding in ehet nao le echih nao mang cha khom in strategy di dan eki moh demtho/seiset/ kigih tho sang a lunggel sei khom ji thei leu hen pha jo ding ahi. Adih lou ehet nao jong apoint pe chet u hitin chule feedback ho jong pe thei leuhen pha ding ahi. Kaki pah e.

Keima Nasopiu

Mangboi Haokip
New Delhi


Source: KukiForum

No comments:

Post a Comment