Tuesday, August 26, 2008

Manipur Territorial Integrity

Editorial, The Lamka Post August 26, 2008

Hun sawtpi a kivei nung leh kihouna vel tamtak neih zoh nung August 22, 2008 in UPF leh KNO in Manipur sorkar leh India phualpi sorkar toh Suspension of Operation (SoO) neihna dia ‘ground rules’ pomna in suai hon kai thei khong uhi. Sorkar toh SoO neih a ‘political dialogue’ tungtawn a suahtakna khat kilamen i hihna uah hiai thu eite a di’n thu kipahhuai mahmah khat ahi. SoO Ground Rules a bang teng tuang hiam chih chiangtak in theikei mahlehang, a houpen a gen in, gam-le-nam a dia tha-le-zung leh hinna tanpha iitlou a nasemte’n kha teng a sum sang bangzah hiam bek ‘loh’ tadih ding uh chihna ahihman in phatuam zek himhim hi. Himahleh, Indian Constitution huamsung a kihouna neih ding chih pen thukhat, ‘Manipur territorial integrity’ a kisiatlouh ding chih SoO Ground Rules a tuang pen maban ah a hong dongkholh diam chih ngaihtuah tham ching hi. SoO Ground Rules ‘maimai’ dan in koih leng political dialogue neihna a dongkholh thamlou taktak ding ahi diam? Suai a kikaihnasa pen Manipur sorkar in pansan in hon nei ngei ding a, huai hun in i pangzou taktakna diam? Manipur territorial intergrity keklou in i lungkimna ding uh bang chibang political solution a om thei dia? Karbi-te leh Bodo-te autonomous district council sang a sangzaw (state nuai ah) i ngenkhezou d’uam?

Ahihkeileh, a sangtawp a Karbi-te leh Bodo-te autonomous district council dandeuh tan lel a ke ding i hid’uam? Lungkim ding i hid’uam? Ei leh ei kivaihawm theihna, thuneihna sangtak, Karbi-te leh Bodo-te autonomous district council sang a leng hoihzaw ngah mahlehang Manipur state nuai a i om sung teng suakta i kichi thei diam, i kichi ngam diam? Huai banah, gam leitang kibang, mi-le-sa kibang, Zo suante ngen sik-le-tang a UPF leh KNO in SoO neihna dia suaikai ahihna uah amau gel kal a kipumkhatna ahihkeileh kitheihsiamna hoihtak a om theihkei leh political dialogue kum 10 val neih nung a leng bangmah pianglou, Naga-te tuah bangbang tuak ding i hi d’uam? Theihtuak mahmah bel, Manipur Integrity kepbitna ding in, eite lak ah divide and rule policy/disintegrity policy zat theih hi gige ahi chih manghilh louh poimoh ding hi.

Akoi-abang hitaleh, heutute’n leng minautangte sang a nakpitak leh chilgiltak a hiai tungtang ngaihtuah tham ding ahihna uah, mipite’n hun paisa a politics a i maban ding uh ngaihtuah dia heutute i ngensiah bang ua tua leng muangtak a i ngensiah ua, heutute’n leng ngentelzawsem a hiai thute a hon ngaihtuah uh deihhuai mahmah hi. Gam-le-nam a dia ‘politics taktak’ gen dia galvan tawi pawlte hong kisata ahihna uah, politics lam a i maban ding gel dia muangtak a i heutute uh i ngensiah uh huntawk nawnlou a, a panlakna uh mipi’n i nungthuap uh poimoh hi. Galvan tawite i chih phulun pawtna ding keivangtu leikha bang lel ahihman un tu’n amau ‘phulunte’ pawtna ding lampi hon hongta dan khat suak uhi. Huaiziak in, mipite’n i aw uh i suah ua i kipat taktak uh hunta ahi. Huai ding in, galvan tawilou khotang a pawlpi leh heutu tuamtuamte’n mipite a hon makaih uh ngai ahihman in tua pat panlak a kipatpah uh ngai ding bang hi. Galvan tawi pawlte’n sorkar toh kihouna lam ah ma a hon la ding ua, mipite’n democratic-tak a galvan tawite panlakna i nungthuap ding uh ahi. A poimoh a leh SoO apat leng hangsantak a kizukkik ngam dia mipite’n galvan tawi pawlte kithutuaktak a i nungthuap uh poimoh ahi. Tup-le-ngim kibang nei a, huai mualsuahna dia sorkar’ nunglam apat phu pawl leh a mailam apat phu pawl om leng kimavangzaw deuh zek ding ahi.

Hiai teng i gen hang in, hiai bang a pan i lak theihna ding un i lak ua kithutuahna leh kipumkhatna banah pankhawmna a hoih mahmah ngai ahihman in kuapeuh in lungsim liantak i put uh ngai ding ahi. Huai banah, galvan tawi pawlte’n leng kuate sik-le-tang a ding ahi ua chih a mangngilhlouh ua, nungthuapna hoihtak a ngahna ding ua a mipite uh deihdan bang leng a ngaihkhiak siam mahmah uh ngai ding a, thu-le-la bangmah theilou dia miallak a a mipite uh a koihlouh uh deihhuai ding bang hi. Pankhawm hatna ahih dungzui in kithutuaktak leh kitheisiamtak in pangkhawm leng haksatna tuak mahlehang, Pathian panpihna toh lohchinna in i maban uah hon ngak ding chih i muangngam ahi.

Source: http://zogam.com/index.php?option=com_content&task=view&id=4172

No comments:

Post a Comment