Thursday, July 24, 2008

Helpawlte’n a hankhuk ding uh tou

Khovel a gambuaina mun teng phial ah a mihing mahmah leng kiam ahihna ah galkap ding sepaih kitasam zouhial sek hi. Huai ziak in, numei leh naupang tanpha sepaih dia lak in om sek uhi. Numeite leng sepaih dia lak in omsek mahle uh naupangte bel a manphatna uh thei sorkar in duat petmah a, sepaih di’n kumchinglou naupangte lalou himhim uhi. Africa gambuppi sung a gam khenkhatte ahihleh khovel a gam khangtoulou mahmahte lak ah tel ua, sorkar toh helte kidouna leh tualgal in buaisak den ahihna ah galmuan kichi nei vang mahmah uhi. Kum tamtak galdou den ahihna uah a mihing mahmah leng a koilam koilam in tasamta ua, naupang bang leng ‘sepaih’ di’n tamtak la uhi. Sepaih dia kumchinglou naupang late bel a tangpi in sorkar dou lamte-‘rebels/militants/separatist/terrorists ahihkeileh patriots/freedom fighter’- hi uhi. Sorkar kiptak a dinglel lai thagum zang a phuk sawm pen a haksat petmah ziak leh mipi’ gupna a ngahlouh/mansuah ziak un hiai bang pawlte’n a mihing mahmah leng tasam sek ua, kumchinglou naupang leng sepaih dia a lak mai uh ngai sek hi. Sri Lanka a Tamil helpawl hattak, LTTE in leng a ‘sepaih’ ding un numeite banah naupang tamtak la ua, khovel in nakpitak in mohsa hi. Tulai in Manipur a phaizang helpawlte’n a ‘sepaih’ ding ua naupang a lakna thu un Manipur pumpi zelsuak hi. Helpawl a tel dia naupang pimangna tungtang a tung in a thu lianlua bangkei mahleh, awl in ‘case’ dang tamtak hong kipholhsuah a, a thu pen omlou hilou in, nu leh pa tamtak a paungamlouh ziak ua polhkhiak a omlou ana hilel hi. UNO in khovel pumpi a zuih dia dan tuamtuam a bawlte banah India mahmah in leng a Danbuppi tungtawn in naupangte bitna ding dan hoihtak khung hi. Naupangte utna tel in telkei leh, ‘sepaih’ dia thagum a lak gentaklouh, naupangte bawl duhdahna tuamtuam-child abuse, child trafficking, child labour etc. kichite India dan in leng a kham, huchibang hih mite gawtna khauhtak piaktheih ahi uhi.

Manipur a phaizang pansan helpawlte’n a ‘sepaih’ ding ua thagum a naupang kumchinglou a ‘pimangna’ uh toh kisai ahihleh naupang khat kia tungtang hilou ahihna ah, thutak hidia leng a gintakhuai veklouhna chiang omthei hi. Manipur ah thil himhim a hiding bangtak a pai chih om vang mahmah a, sum-le-pai hauhau leh galvan tawite deih dandan in thil pai hi. Hiai bang dinmun ah, kuapeuh in sum-le-pai hauhau leh galvan tawite ngaisang chiat zomah in Pathian biak a biak in om uhi. Huchi ahihna ah, sum-le-pai lah haulou naupangte a di’n bel ‘helpawl khat ah kilut leh kichethei di, mi’n hon maivil ding uh, lawm-le-vualte’n hon zahtak ding uh, nungakte’n hon ngaisang ding uh’ chih lungsim put baih mahmah ding a, tua pimang a om kichite leng naupang chikchik ngen mah ahihna uah hiai bang lungsim neithei hunlel hi uhi. Huai banah, ‘mihing dai kuaman kai zoulou’ chih dungzui in, thagum a pimang hile uh (khatvei tei) taikik vek ding uhi. Tua i suangtuah dan in dikna chiang nei maithei mahleh, a lehlam ah, hiai tungtang thu lianpi suakta ahihna ah, thu zuau hivek ding in leng gintakhuai tuanlou hi. Naupangte amau mimal utna ziak ahihkeileh thagum a ‘sepaih’ dia lak a om hi uh hiam chih bel thutuam, newspaper khenkhat bang ah ‘fall-in’ a neihlai uh limlak tanpha ahihna ah helpawlte’n a ‘sepaih’ ding ua kumchinglou naupang leng la ahihdan uh chiang huntawk mahmah hi. Thagum a lak hi’n hikeitaleh, a ‘sepaih’ ding ua helpawlte’n kumchinglou naupang a lak a a lak himhim ua leh mipi’ gupna a nei nawnkei uh, a mansuah uh chihna leh sepaih ding nangawn a tasamta uh chihna suak hi. Huchilou a, a pawl uh hatzawkna ding gelna a kumchinglou himahle uh lunglutna neite chauh a lak uh hitaleh leng kuaman kipahpihlou hial ahihna ah mipi’ gupna a neihlai sunsunte uh leng mansuah ding uhi. Khat dan peuhpeuh hileh, helpawlte’n a ‘sepaih’ ding ua kumchinglou naupang a lakna un helpawlte nengniam ding a, awl-awl a amau leh amau hankhuk ding kitoh uh suakzaw ding hi.

Source: http://zogam.com/index.php?option=com_content&task=view&id=3897

1 comment:

  1. Helpawlten a han khuk ding uh tou! dih na lawm lawm e maw. Lam sah lam pam ah iiu iu au au san ki singneimi sah tah in au lele leh luh gam uh, a maban ding uh lah ahan khu ding uh tou hi giep uh.

    ReplyDelete