Thursday, May 15, 2008

Lou bawlmite kingaihtuah thak poimoh

Editorial, The Lamka Post May 15, 2008

Delhi Paite Indongta leh Zomi Economic Plan And Development Agency (ZEPADA) saina leh phualpi solkal panpihna toh kal paita May 6 & 7, 2007 in Rayburn Auditorium ah ‘Seminar-cum- Workshop on Stable Land-based Farming in the Hill Areas of the North-East Region’(with special reference to Churachandpur District) neih in om a, hiai hun ah phualpi solkal a mi poimoh mahmah Mr. G K Pillai, IAS, Commerce Secretary, Govt. of India inleng poimoh ngaihtak leh awlmohtak in hiai hun hong uap hi.

Pawlpi tuamtuamte saina chihlouh inleng company tuamtuam leh official humkuamtak in a vangkim in Lamka hong pha zel ua, loubawlmi bangzah hiam kimuhpih in kik zel uhi. Kha paita April sung inleng Assam pansan a om Company khat in Lemon Grass toh kisai in Lamka hong pha in loubawlmi bangzah hiam toh hiai sepsuah ding dan kikum uhi. A sepsuah ding dan kia hilou in, sepsuah hileh, a gahsuahte zuak ding dan natan inleng houlim ua, lou acre 1 a hiai zah piang thei ding, sum hiai zah kha 4 sung a muh theih ding chih chiang nasan nouneltak in gen khawm uhi. Hiai lou leng kum paisate in gen ahizel a, himahleh a sepsuahna mun ding taktak singtang bialte ah bangmah sepsuah muh ding thupilua a om kei hi. Hun bangtan hiam paita in sekkhum (Orange) huan uangtak in Guite kual a khua khenkhat in a chiing ua, tua nung sawt kuamtak kihal in Apple leh Lengthei huan uangtak in bawl ahi nawn a, himahleh tuni chiang in hiaite hoihtak a gahsuah naksang in a a chingtute’n leng a sem ngap nawn kei uhi. Bang ziaka sem ngap nawnlou ahi ua, a lei hoihlou hia, a market hoihlou hia, a subuaitu ding zu-le-va tamlua hia, ahihkeileh mihing mahmah leng a kidaihlah tamlua hia chih bel nouneltak in theih ahituan kei hi. Bangteng hileh haksatna gen vuallouh ziak a lungkia a tawpkik hiding un i koih peuhmah hi.

Delhi Indongta saina a Seminar neihna hun ah bel, a ut teng kihel theihna ahihlouh ziakin a lunglut teng telkim theih hilou a, bangteng hileh kholak houlimna a kigen bel ‘Singpite’ leh ‘Coffee’ huan bawl ding dan hihtuak hi. Hiaite Manipur singtang gam, a biktak in Guite kual leh Thanlon Sub-Division sung a hoih mahmah ahi chih a kigenna khua a sawtta mahmah a, himahleh zuak theih ding a singpite/coffee huan bawl muh ding bel om tuanlou zel hi. Hichi lawmlawm a singpite leh coffee i gam a hoih ahihleh, Darjeeling leh Kaziranga chihte leilei louh a, zuak sawn ding tham a om kei lehleng mahni ‘Zo singpite’ dawn dan chiang bek suangtuahna neih tuak mahmah hi. Kum khat thu in lianpi bawl a haksa mai thei, himahleh kum teng in keklian in maban sawn sak zel le, Singpite/Coffee i gam a hoih ahi chih i theihkhiak ua pan in hiai bang in hihleng, phualpi solkal apan kuamah sap a ngai kei ding a, company kua mah i gam a sumsin ding in chial a ngai kei ding ua, Tender i sam ding ua, tua hun chiang in company sum haupenpente i sam lut lel ding uhi. Delhi Indongta leh ZEPADA programme a lohching leh tunung kum bangzah hiam chiang in Tea Board/Coffee Board te a hong lut ding ua, eite tuh a neitu i hi kei ding ua, a huan sung a labour te i hiding ua, tagah gentheite hauhsakna ding bel a om kei ding a, himahleh niteng nektak ding bel i lungkham lawmlawm kei ding a, huai chiang a lungkim dan i kisin a poimoh ding hi. Gam leitang hausatak a teng, himahleh gentheitak a khosate i hi uhi. Lou bawl dingdan, haichi chin ding dan leh khantouhna toh kisai i mipil misiamte’n tamveitak a hon sinsakta ua, himahleh hiai sinsaknate ziaka masawn thei tuanlou i hihman in, i gam hausatak mai a midangte sum dawng ding a i saplut mai louh uh tuh hih ding dan om tuanlou ahihman in Delhi Indongta leh ZEPADA in singtang lou bawlte khualna ziaka hiai bang programmme pichingtak mai a hon sai uh tuh kipahhuai petmah hi.

Gam khangtoute’n sum a hau mahmah ua, tua sum invest na ding mun-le-mual a hau kei ua, eite’n bel mun-le-mual i hau mahmah ua, himahleh tuate sepna ding sum-le-pai i tasam mahmah uhi. CRPF sap lian mahmah in Bungmual khosak a Press Meet a sap lai in, Pearson kho gal a gamte a en vengveng a, zatlouh a om gam mang en vengveng kawm in, ka pianna state Punjab ah bel, haichi kichinlouhna gam Feet khat leng a awng nawn kei a chi hi. Tua ahihman in Company liantaktak samlut in, central government in theihtawp suah in pan hon la mahleh, i lungsim ngaihtuahna uh ‘easy money’ chih dan deuhte i khek kei leh amaute toh i sem khawm thei taktak na ding hiam? Upate thupil in, mihai in a hai man a liau seng kei a, mipil in a pil man a ne gai zou kei’ chi uhi. Tua ahihman in, loubawlmite’n gam hausatak a gentheitak a bang dia khosa ka hia? chih a ziak i zonkhiak uh poimoh masapen ding hi.

No comments:

Post a Comment