Tuesday, November 04, 2008

Barack Obama

- Hau Za Cin, Phuitong Liim

Barack Obama: Ama thu ka tam theih deuhdeuh leh mi thupi ahihna mu semsem ka hih manin tawm kong at hi.

Zing ciang November 4, 2008 in US President 44na ding kitel dinga, Barack Obama cing ding maw, John McCain cing ding cih kitel nailo hi. Obama a cin leh leitung thupiang lak ah African-American minam US President a suak masa pen hi ding hi. Tua manin tu kum kitelna pen "ciamteh tham thupiang (historical events)" a cihte lak ah kihel hi.

Africa pan hong pai mikang zi nei mivom tapa khat USA ah US President dingin kitel cing cih hong himawk leh a lamdangpi khat hi ding a, "US ah ahi theilo omlo hi" (the country of possibilities) a cih uh a tangtungsak khat hi ding hi. "American Dream" a cih uh a taksuakna gam hi takpi zong kici thei ding hi. [American Dream: Na hih nop peuhpeuh, na hanciam zawh a, kuhkal taka na hih teitei leh na sawmna ciangciang na tun theihna gam hi. Hi banga mimal khat hanciamna tawh i sawmna tantan tun theihna hih leitung buppi ah America bek om hi.... a cih nopna uh hi].

Zomi khat adingin "Zomi Dream" masa pen America tun ding hithei kha dinga, tua gam i tun zawh ciang "American Dream" ah kilut suak pah in, i ut pen, i deih pen, i lunggulh pen, i lunglut pen, i hih ut pen, i hanciam nop pen cih bangte suakta takin kidelh kihih theita ding hi. US a tungsa Zomi te American Dream bang ahi tam.... tua bel kidong kei ni (mikang dan).

August 4, 1961 kuma piang, kum 47 pha pan khat adinga US President hih sawm cih pen thu maimai lo hi. Thu neu deksuai hilo hi. US in leitungbup a kem ci leng kikhiallua lo maithei hi. Tua zaha nasep thupi a sem dingin kum naupangno khat kitel ding cih pen a lamdang hi. Ahih theihna ding lampi khat bek om a, a PIL man bekbek hi mawk hi. PIL peuh leh ahi thei lua hilel hi.

Bang hanga pil hi ding hiam? Bang hanga hizah a tupna, ngimna sang nei hi mawk hiam?

Ka nu leh ka pa kum 2 ka phak in kikhen uh a, kei pen tagah hi mawk ing cih lungsim tawh kineu ngaihsut hetlo hi ding cih kitel hi. Ka pa pen mivom hi a, ka nu minampihte in sila in a zat ngeite hi, tua manin kei pen sila suan hi ing, sila banga ka om ding hi, sila lungsim ka puak ding hi ciin kineubawl lo hi. Ka nu in pasal nei kik ahih manin kei pen ka nu ta masa khat lel ka hi a ka nu leh pa in kei hong it taktak ding uh hi ciin kithanem sak lo hi ding hi. USA pen na sawm a, na hanciam a, na kuhkal zawh a, na sep na zon ngap nak leh na sawm tantan na tun theihna gam hi cih lungsim hangsan leh suakta tak tawh tha kipia hizaw dingin ka um hi. Tua mah a Presidential Campaign sungin a gen tam mahmah khat hi a, tua hang mah in sangnaupang peuhmah in etteh pah uh hi. Tua manin khangnote lungsim zo a, a hanciam nuamte tha pia in, a kuhkal nuamte lametna khuavak mu sak hi. Mi a suak nuam, mi a ban nuam, gual a ban nuam khangno, nungkik sawm vetvet lo a mi
(ambitious) in Barack Obama nuntakna panin tha la uh a, ettehhuai sa bek hilo in etteh uh a, Hero in nei uh hi. Tua banga etteh tak mi zong hi takpi ahih manin thupi kasa hi.

Bang hanga etteh tak khangno khat suak hiam? Amah leh amah a kigensa bangin a tangvalno tung laiin zu leh zatep khawng na ciamkha ngei taleh 'hihte hoihlo hi' ci a a lungsim kikhel hanciamna thak tawh 'kei mithupi ding hi veng e, kei mi lawhcing ding khat hi venge..' ci a hanciamna thak tawh kuhkal taka kal hong suan kik ciangin tuni tan hong tung himawk hi. Great change! Nu leh pa kician makaihna nuai ah khangkhia lo hi maithei, a pi leh pu kepna khawng bek tawh zong hih tan tung khollo kha ding; ahih hang, ama hanciamna hang bekbek tawh leitung mihing a khan gual lakah mi minthang leh mite zahtak penpen khat hong suak mawk hi.

Harvard Law School pan Law tawh degree a ngah bek hilo hi. Tua sang ah a kah zawh kumkhat a cin ciangin a laisiam man leh a pil man bekbek in tua sangpan kihawmkhia laibu Harvard Law Review ah Editor sem dingin kitel pah a, a kum 2na ciang President sem dingin kitel a, a nuai ah editor 70 nasep makaihta hi. Makai, mipil i cihte a tuaci sa a piang hilo a, a hanciamte hi takpi hi. Zomi Paunak ah, "a pilsa a piang kuamah omlo" na ci uh hi.

Ama tangthu sim leng a thupina leh a khantoh semsemna i mu hi. Tuate khempeuh i gen man kei ding hi. Zomi lakah hih bang mi bangzah i om tam cih i ngaihsun ngei tam? I ngaihsun kha tam? I om zenzen tam?

Zomi sung pan zong Obama zaha hanciam om inteh, ama tunna ciang a tung om nailo kha thei ding hi. Ahi zongin amah banga hanciam leh kuhkal a lawm leh gual mai ah maizumlo, gual tungtuang bel om peuhmah ding hi. "Tagah khuasuak kua mahin dem zolo" ciin khangluite in paunak na nei uh hi. Haksatna kuam pan a hanciam teitei mi khat hong pusuak ciangin kuamah demzawh ding hilo hi cihna hi. Mi banga nu leh pa anglum pan khangkhia na hihlohna, sum leh pai kicing zat ding na neih lohna, sang hoih kah zolo na hihna, hong huh hong khoi ding takpi na muh zawh lohna pan hanciama na pusuakna mualvum pan na khuadak ciang na khe nuai ah mi tampi hong dakto ding uh hi. Tua pen hanciamna gah hi a, khum in lim a, mikim in ciamkha lo leuleu hi. Tua lak ah nang na kihel hiam? Nang na hi kha hiam?

America ah hih banga hanciam mi khat ki pakta a, ki zahtak in thupi kisa a, ki etteh in a thupi semna dingin kilamsang semsem hi.

Haina leh mawlna khukpi sungah a kibual hun lai un Zomite in bel tua banga mi lawhcing, hanciamna hang tawh gual demzote langbawl in haza uh a, nengniam nuam in minsia sak nuam uh hi. Langpan in ko uh a. Kei sang pilzaw thei ding maw, kei sang hau zaw thei ding maw; a suah a khanna koi lai hiam, a inn a lo bangcia hiam cih bangin kam dimdim in pau in hang buabua thei uh hi. Zogam Thak America ah tua bang haina khempeuh omlo a, Zomi khempeuh amau hanciamna ciat hahkat in kuhkal uh a, ni khat ni ciang a gah kilawmtak i mu dinga, ki ciamkha ding hi. Tua pen laphuaksiamte' n, "Zogam hong pal ding" a cih uh hoh himai lo ding hiam!

Mihing pen i hoihna kizong leng hoihna kinei ciat hi. Hanciamna ki en leng kihanciam ciat hi. Tua banga hanciam tampi lak pan tu laitaka leitungbup in a min a gen ziahziah uh, a mitsuan, a et gige uh leh US President 44na hi thei mai dinga a lamet uh Mr. Barack Obama ahi hi. Amah zaha hanciam leh kuhkal tampi Zomite'n i kisam hi. Nang na ut hiam?

No comments:

Post a Comment