Friday, August 10, 2007

DIKTATNA IN NAM A TAWISANG

H. Chinkhenthang

Sil hlimhlim zuoutatnaa kihal lo-aa ahiding bang lienaa isep pen DIK TAT NAA ahihi. A hiding bang hilo-aa isep,/ isepdingaa imawpuoh iseplo citepen dihtat lonaa ahihi.Solomon in " dihtatnaa in nam atawisang aa, himaleh khielnaa in mizosie aa dingin zalatnaa ahihi" acihi. ( Proverbs. 14;34 ). Ahileh sildang tel lo-in dihtatnaa cilien in nam atawisang thei dieai?. Ahi theinaaza khatcieng omdinghi. Bangziek ei cileh, dihtatnaa ci amin ahoi-aa, midihtat lo tenzong dihtatnaa adeih dap veve uoa, midih te api et veve uhhi. Hima taleh dihtatnaa ciciengbeh inh nam atawisang hilo-aa, dihtatnaa ga in nam atawisang hizaw hi. I theisiem nadingun, nam thupi le enhuoi isah te bangziek aa enhuoi isah ahieai?. Namle gam khanglien ( developed) ahiziekuh ahihi. Khanglien ici sum le pai, nek le tak kiningcing, inn ten lo ten hoih nei, silbawl naale siem nalam aa masawn, gamsung hoi tahaa puozo, mipi nautang dingaa kisam te kicing tahaa neizo, cina ahihi. Ette nading in gamlien pawlkhat gen vavui.

Tu lai-in Japan te leitungbup ah aminthangpen dingin ka-um hi. Silbawl siem na lamah asang mama uhhi. Gamdang van ilei ciengin Japan bawl ahi nahleh hoi ngeingei dingin i-um aa ilung akim hi.Asilbawl te uh leitungbupah kideih ahi ziekin ahau pai uoa leitungbup ah gamhau sapenpawl asuoh uhhi. Tua ziekin agam uh ahoi puo zo uoa, inn thupi le lampi hoi tahtah, mipi nautang khosah nop nadingaa sil kisamte akicingin anei uhhi. Tua ziekin Japante ipimu mama uoa, agam uh tundingle agam uoa sil thupi te imit tawh vamuding i nuom mama uhhi. Tua mabangin USA , UK , citele igei aa om Singapur , South Korea cite zong agam uh akhanglien aa, mite ahausa uoa, aimn uh athang uoa, Bible sin nading nangawn tam gamte ah inuom se uhhi.

Ahileh bangziekaa amau gam khanglien see adieai? Agam leitang hoi aa, bu le bal leisung aa pat silpieng atam ziek adieai? Tua ziek hileh Singapur , South Korea citekhawng gam tuontuol pawl ahiding uhhi. Phaizaang leihoi gol pipi a-omnaa, lungsung sumpieng atamnaa India le Myanmar cite gamkhanglien pawl asuoh ding hi.Ahhihang gamkhanglien lah-ah India le Myanmar pen sawhal thei vetding hilo hi. Gam khanglien le nam thupi ici dihtatnaa ga hilel hi.

(1) Nekguuk ( corruption ) tawm: Nekguuk thu ah Japan te Prime Minister pawlkhat le Minister pawlkhat te'n minsietnaa ana tuoh kha-ngai uhhi.Tua dan simlo agam uoah nekguuk akigen lam izakhangai sih uhhi. USA . UK , Singapur, S Korea citele gamkhang lien dangdang ah zong nekguuk akigemlam izangai sih uhhi.1989 kum UK kazin lai-in Officer pawlkhat te kungah, nekguuk a-om ei cia ka doh leh " kei theinaa tanah nekguuk ci omlo hlinhlin hi" ciin eidawn na-uh kibang ciet hi. Tua bang nekguuk omlo na-ah sil hlimhlim ahidingbang lien in kisem thei ahi ziekin agam uh akhang hoi hi. Ei gam lahpen nekguuk atamluot ziekaa mipi le gam khanto nadingteng asuhbuoi sieng hi.

(2) Sieh ( Tex ) dihtah in pie uhhi: Kumpi in sum adeih zaza kibawl mawkmawk hilo hi. Kumpi sum ici-in agam mite kung pan-aa sieh ( tex ) adon te uh hilel hi. Tua ziekin mipi ten sieh hoitah aa apiekleh kumpi hausading aa, ahoipiek sih uhleh kumpi zawngkhal mai dinghi. Gam khanglien aa mi ten sieh athupi sah uoa, dihtah in apie uoa, azang kia tenzong dihtah aa angzah kiacieng un khantonaa lienpi hingom thei hi. Jesu'n " Kaisar silte (sieh ) Kaisar napie un" aci hi. Dih tahaa sieh pieh na-in Pasien thuman naa zong ahihi. Ahihang ei, Pasien thuzui kici pawlte tui (water) lo-aa lah om thei lo, tui (water) man ( bill ) lah pie nuomlo, electric neilah kipah pi mama, electric man ( bill ) lah pie nuomlo, sieh ( tex ) ci hlimhlim piek sawm lo. bangci Christian ihi dieai? Kumpi-in aphamaw te bangtancieng amawknaa eipiek ding lam-en ihi ding vuoi? Sieh hoi tah in pie talei zong azang ten hoitah in zangding ci lam-et huoi tuon lo laai, tambang dinmun ah gam khanto nading lampi tawm mama hi.

(3) Nasep lamah dih tat uh: Gam khanglien igen te ah nasemlo, thada, a-om maimai atawm aa, tua dan aa nasem lo-aa omte "ahing dingin taksih" cidongin ngaisun uhhi.Office cite ahzong ahun dihtah in zang uoa, asep na uoah zong dihtah in asem uhhi.Dei hunhun aa Office pei, dei hunhun Office pan pusuoh, suty ( leave ) la lah hilo. Pasien nasem kahi cia Office nasep nuosie vazzieu aa, Gospel camp poh, conference po ah kihal, Pasien thugen poh aa zin cibang omlo uhhi.Ei pawl pen, atamzaw bangsem ahei cia theizolo khop aa ki-om, inek ding imunaa te nangawn up omlo, dihtat lo, kumpi nasem ihi ee / ihi sih ei ci nangawn mi thei zolo ding khop aa ki-om, nasep aa dihtat natawh inam le igam ithupi sah zo nading lam-et huoi luolo hi.

(4) Khat le khat kaal ah dihtat nale gin/ muon omnaa: Gamkhanglien te ah khat le khat kaal kimuon naa omaa, kimuong tuokin nasep na-ah nuom le baihlam aa, anasep uh tangzai hi. Ningkum lam in India aa Khristiante project pawlkhat ngaihtuo dingin U.S.A, U.K le Germany panh palai pawlkhat ang pei uhhi. India aa Khristian pawlkhat te'n sum muthei nading ci lel bep in ngaituo uoa, sum tam pipi lut thei nading project akhan te-uh, tua palai te'n muonmawnaa nei sese lo-aa, a pom piek ( accept ) uhleh, eilah aa palai khat in maw/ hai samama-aa, " Sap/ Mikaangte zong apilding isah leh maw/hai mama uh" cihi. Amot ziekuh hilo aa, athudih/ athuman luot ziek uoa, koima muongmaw lo-uh hizaw hi.Eite zong amau bangin dihtat in muon om hileih igamuh khangto ( masawn) mama dinghi.Alelam ah, amau te eima bangaa dihtat lo, muon huoilo, le guhgol ( nekguuk zangte hi uhleh, tuatan tungdeh lo ding uoa, koiman zong thupi salo ding hi.

Ahileh dihtatnaa omlo in gam le nam thupi bawldan, nam tawisang dan ding a-om thei diaei?. Agam alei hoi ziekaa, leisungaa pat silpieng atam ziek mai-aa gamkhangto omlo ci igenzo uhhi. Zuautatnaa le nekguuk natawh pangin nam thupi le gam khanglien ibawl thei diaei? Tua dantawh hithei ding hileh ei Manipur mile Zomite ikhangto, ithupi ngel ding uhhi. Gamdang tampi te sangin igam uh asie zawtuon sih hi.Tah sa le damtheinaa lamah mi iphala tuon sih uhhi.Milip ( per head ) aa hisap in mun dangdang te sangin khantona dia, kumpi sum imu-uh atawm zawtuon sihhi.Hima leh igamin khanlam amanaw sia, lampi hoilo napen, kumpi le mipi nautaang aa dingin kisahthei pi dingsang, zumpiding sil atam napen asuoh zaw hi.Bangziek atadiaei?.

Dihtatnaa ithuse sih uoa, huoihamnaa, dugawnaa, nekguuknaa tawh ikidim uhhi. Gamsung puohoi nading le mizawngte dopkang nading aa sum hing peiteng "kei kahi" acithei tengin khawntum/ nekgaih isawm den uhhi. Cimaw le gentheite dopkang sangin nek gawpgawp isawm uhhi.

Ningkum lamin South Korea mi, Khristian makai khat Lamka hinghaw aa, Imphal Airport aa patin, "Khristian nakici uoa bangdia hicilawm lawmaa zawng nahi vuoi" ci-in lamdang sa in gengen hi, ci uhhi.Aminin Khristian ihi uoa, ahihangin ilungsim le igamtat uoah, Khristian hinaa atawm mama hi. Pasien thupha ngatah ihi sangin, Pasien samsiet/ gawt tah ihizaw uhhi.Dihtatnaa omlo aa nam le gam bawlhoi dingle tawisang thei nading hlimhlim kathei zo sihhi. Kei mu dan-ah gampuo nading in sum le vanzat te athupi masapen in kangaituo sih hi. Dihtat nale kukalnaa tawh pangleih, sum le hausatnaa hingga khieding aa, nam le gamhoi, nam enhuoi isuoh ding uoa, minhoinaa le tawisangnaa, ei-aa hing hiding hi.Dihtat natawh ipan masang sie uoah, khantonaa le nopnaa tahtah omtheilo dingaa, nam tuontuol, mite simmaw in ki-om ding hi.

Tampen, 1998 kum, Shillong, Zolengthe Magazine, laimai 7-10 naa sung panaa kangteikhiet hi-in, ei Burma lamaa te theithei dingaa alaimal tezong pawlkhat kakheelaa, agielpa deihnaa le gielnaa tawh akhietnaa kipel le laimal kibanglo te zosie kei mawpuo hiding hi.


Teisawntu: ZoMang.
Source: ZoForum.Co.Nr

No comments:

Post a Comment