Thursday, December 13, 2007

I PUMKHAT NADING ( OR ) MINAM LIANKHAT I SUAHNOPLEH

- Sia Suankhup, Korea
Positive Response:

1. Gamlei phawk tawntung ding: Ei Zomi or amau te Chin; Kei Tedim or amau te Zou or Teizaang, cihtawh cik mah hun in kipumkhatna omzo ngeilo ding a, thangpaihna khangsak semsem zaw ding hi. (Thuman genna ah mi thangpaih ding pen patauh ding bel hi lo hi). Tua ahih manin Leitangh tawh ki itna leh ih kibatna hong guicing zaw ding hi. Israel minam te 1990 kum ciangdong bang, gamdang ah a om tam zaw tham uh hi. Galpi masa leh nihna hun lai nangawn in zongh a omomna vuah a minam a thahna gamtuamtuam ah thuak uh hi.

Ahi zong in, gamdang ah citizenship ngah phial ta mah leh uh Israel leitangh pen phawkden uha, gamdang a omten a hih theihzah un puahden uh hi. 6 Days War tungtang in zongh Egypt te in a zawh zawh lohna uh a hang pen, Israel mi mah ahi gamdang pan (US, Russia, England, etc.) te in a neih zahzah uh tawh a leitangh uh hu uh hi. Leitangh leh Gamlei itna in nam 12 (+2) apha Israel mi te ki pumkhat sak veve hi.

2. Leitangh tawh thupan ding: Zomi ki ci ni cih sang in, ih gam ah van gil tampi koih in tua te ah Zomi na hihna mite muhding in koih le cin, tua in Zomi te sisan sungah lai gelhgelh na suak ding hi. Zomi ka it hi ci in, ih pianna khua ah taih inn ) concrete building lam nuam lo, ih khuasunga lampi khat na ngawn puah nuam lo, biak inn te puahlo, sumbuk bawl lo in om leng ei gen loh a teng te nangawn in Zomi leh ih khua daipih ngam lo ding uh hi. Ahi zong in, ih khua ciat ah sanginn, zato, sumbuk, motor lam, taih inn, Zo inn leh museum (tang van koihna), etc. cih tawh ih khuaciat puah in Zomi ih hihna mi te theisak ciat ni. Hih in pumkhatna ah hong gawmzo ding hi.

3. Minam pawi, Minam la, Minam lam, leh Minam itna Video te in hong kipumkhat sak zo lai ding: Lailam (Literature) tawh na hongsem a tamzaw te in minam hong khenthaang uh a, ih lung hong amsak uh hi. Ki pumkhatna ding sang in ki thangpaihna tampi hong piangsak pen lailam tawh na sem te ahi uh hi. Thuman in man kei ta leh lai a gelhzo khatpeuh at pen quotation in ki la a, hih pen ki pumkhatna leh ki langkhenna taktak hongpian sak zo aguicing nasepna a hi hi. Ahi zong in, Stereo la te in tampi tak ah hong kipumkhatsak zo lai hi. Gtn: Chin mi ka hi zumpih kei ning ci a, la kisa ka za nai kei hi. Tua ahih man in La or Video lam tawh kisai nasemte a kua mapeuh in tha ih piak hamtang ding thupi ka sa mahmah hi. Zomi a tam zaw omna ahih nak leh February sawmnih ni Zomi namni hi ki ci hamtang hi. Khuado pawi hi buang a, Zola sa in Zolam a ih lamloh ding hi thei kei ki ci zaw hi. Khuakhat ciat ah, khanglui INN ( aneu or alian) kilam henla, ih Nam ngeina te a sungah koih in, Zomi namni leh Khuado pawi sim in Nam Ngeina lahna pawi kibawl den leh hih in ih lungsim hong kipum khat sak ding hi. Galhiam tawi ih Minam hong it te (ZRO) in hih dan aana in hong hih leh lunggulh huai sa mahmah ing. Hih pen Kawlgam bek hi lo, Manipur, Mizoram, USA, etc ah ih neih hamtang ding hi ci in ka ngaih sun hi. Minam hong kipumkhatsak theinampen minam it te sep hamtang ding ahi hi.

Negative Response:

1. Pasian thu (or Religions) tawh Minam ki pumkhatna om zongei lo: Zeisu in leitung ah kumpi hong sep taktak hun ciang in, Leitungah kilemna om ding hi cih upna lianpi Christian te sung ah a nei ki om a, hih hunciang in kilemna om zobek ding hi. Minam sungah ki it na omding a kipum khatna tawh kithuah pah ding hi. Ih Minam sungah biakna leh pawlpi tamkhin luata a hih man in deihna, ngimna leh veina te a tuamtek in omkhin ta hi.

2. Politics in Minam hong kipumkhatsak zo ngeilo ding: Politicians ih cihte pen mihing ngaihsutna khempeuh amau deihna tawh a laihzo te hi uh a, siatna leh hamphat na guamsungah hong koih te a hi uh hi. Thuman leh thukhial anih in tonkhawm a thugen te ahi uh hi. Hih in, minamsung hong tokbuai zaw a, sisan luanna tampi piangsak zo thei hi. Religious tawh sang in Politician ten minam kipumkhatna ding in na tam sem zo zaw hi. Politicians ih cih pen biakna misungah zongha beilohna hang ahi hi.

3. Business (sumbawlna) in gamsung phelkham hi: Sumbawlna in gamsung muntampi khangto sak a, mi tampi siasak in zongh hausak zo hi. Minam kipumkhatna ding lunggulhna sang in amah leh a innkuan te zat tawm ding buai pihzaw a, Minam laigil a sungah tengsuak zolo hi. Ahi zong in, atunga thunih te sang in, sumbawlna tawh minam a it te in, nalia tampi semzo zaw uh a, zongh muntampi ah kipawlkhopna lampi sialzo zaw uh hi. Banghang hiam cih leh, Religiousmen leh Politicians te Business ah thu kikumkhawm thei zel zaw uh hi.

Aban mailam ah,


http://zogam.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2114&Itemid=1

No comments:

Post a Comment