Thursday, May 14, 2009

Sal / taga hina Envelop pa’n develop ah

-By: James Zo Mang

Thumapui: Sal / Taga lungsim nei aciki te abang cite ahei? Cithu atomkim theithei in isut ding vua, isut kawm ma in tuo Sal / Taga hina envelop sung pa'n develop aa itun zo nading un, bang cibang in semin kalsuon ding cithu zong ilungngai tou ding un, iki ciel masa uhi.

Khatna ah: Minam dang te pangaa sala bangaa kaikai nuom asasa te sal/taga lungsim nei kici hi. Bangziek? bang ma cihin ama keng tawh din sawm lo in midang te dangnei aa op nuom sasa ahi ziekin, pusuoh zo ngailo ding hi. Tua te in aminam te nasep n ate nangawn ang langpan zawsop lai thei ding le mite phawhbul po in ang om thei lai ding aa, atawp na ciengin, mimangthang zong suoh to zawlai thei ding ahihi. Ei le ei in isep sih vua, idin masah sawm sih uleh, ei hu ding te inzong eihu dan ding uh ang thei lo ding ban vuah, zong ei kihu masa lo in zong atawp na ciengin hutak zong ei kisa lo dingaa, minei aa sala bang aa ik-op den ding uh simlo adang om lo ding hi.

Nina ah: Minam dang te pimu in, eima minam mengmu cite in sal,taga lungsim nei kici hi. Tam dan lungsim nei te in, minamdang te ii sawltak ( ko salee/ iptawi ) za anga ciengtawh amin le aminam mangngil phiel thei zawzen in, sawltak aa azang tepen, kongkyian aa azang nuom te ahithei lam zong thei beklo dingaa, tuoteng tawh lungkim tahin sal kisem suoh zieu thei hi. Tambang mite in, eima minam te nasep nale makaih nate mengmu le gensie zawdep thei lai thei hi President W. Bush zong mima hi aa, ei zong mima ihi hi. Sepzo na kibanglo cicieng beh kilam dang hi.Gentana: Pumpi sungaa bameng khat ahi Napkuo in kei bangma hising ci’n bangma sep sawm sihleh, nai2 zong thuok zolo in ipumpi in silaw khathei ding hi. Pumpi khat sungaa bameng vive ihi uoa, ipanmun ule isep na uh kibang lo cicieng hi in kimengmu zaw le kipi mu zawh tuon nading omlo hi. Ipumpi ahi inam, igam, leitung akhan to nading in ipanthei naciet pa’n pangton le isep ton ciet litlet ding behuh kisam masa hi.

Thumna ah: Makai kinei aa, ama gilpi ding beh ngaisun, asazuh kipuoh le khattang thunei na deih te zong sal/ taga lungsim nei kici kha ding hi. President / Secretary etc panmun tepen sepna hinai lo in, asemding te panmun hizaw hi. Leitung miminthang ithei sunsun te en leih, apanmun kimin thang sah lo in, asep khiet na kimin thang sah/ kipatawi nahi zaw hi. UNSC aa kawlgam tawh kisai abeisa hun aa panmun la Razali Ismeal enleih, apan mun pan bangma sem zolo ahi ziekin, azumzawm in, khawl vawt hi. Cinop na-ah panmun pen sepna hinai lo in, panmun pan mipi aading in bang teng semzo ci in akisam penpen hizaw hi.Tu dong a aw kiza kia ta lo hi. Leitung gam 200 val te in kumpi ki uk na kinei cietaa, kumpi sem nangawn te in ama ngentang in direct ukna le thuneih na kineisah khol lo hi. Ama gilpi ding, ama thunei nading le asazuh kipuoh makai te sepna ah, akipawl na, agam, aminam khangto ngai lo ahithu imu thei uhi. Tua bang makai te sepna gam le kipawl nate enleih, gamzawngkhaal te suoh uhi.UNSC kipawl na ah. Mr. Bankeemoon pen General Secretary hi aa, direct in koima gam tungah thunei na nei lo hi Khattang thunei na-ah corruption / Selfish/ Maitang etna ect te tam zaw deuh paai banah nautaang tele anei aate sal dan, moltum dan in khawi nuom zawdeuh pai hi. Tamzong sal/taga lungsim ma ahihi.

Liina ah: Ma le ma atunglam zumaa kisunsun ( kitaihtaih ) nazong sal /taga lungsim neina ma kici kha ding hi. “Aa ta kitutu Muu in taw” or “ Cithah tungnun kitu vanlai ah laam”ci Zo paunak a om ithei uhi. Eima sung buoina pen eima sung ma aa, isuhmit zo dinguh kisam hi. Atung lam zumaa imi te khat isun ciengun, eima zong ei kipi mu lo banah, iminam bupin zong ei kimeng mu thei zaw lai aa, tuo in, ei hu nuom te ii ei hepi na lungsim kiem sah ahi ziekin, iminam bup nangawn in suplaw lai thei ding hileh kilawm hi.

Ngaana ah: Minam dang tetawh, kilang neih nading phiel dong aa, Imi isa veiluot le itluot na inzong sal/taga lungsim nei nama nahi veve hi. Leitung ah, mihing khat, minam khat, kipawlna khat, gamkhat, ama tangaa ding ci omthei lo hi. Tuo bang policy anei gam te enleih, gam zawngkhal te dinmun aa a-op imitawh imu uhi. Tom genleih, Hittaler minam itdan aa iminam i-it lo ding uh kisam hi.Mimal tawm ( minority ) te ihi uoa, ikhanto thei nading un, mimaltam (Majority) tele gam hau, gamkhangto te tawh na isep ton thei ding uh kisam hi. Semton ici ciengin amau te sila le khutnei ah tokai ding cina hilo hi.

Guhna ah: Sal / taga lungsim nei akici sungah ada huoi penpen nambat masa lamaa kihal pen ahi leh, ahoih lo lamah langpang den cithu hi. Khanto nading /sal suo nading in mi khat cietin septhei na nam tampi le panmun tampi kinei gige hi. Tuate sungah athupi zawdeuh nam lii omhi.

1). Isepthei na, isep zona zaza tawh I Pasien, igam, inam ading in ahoilam ah sem ding maw?
2). Hi zo na zaza tawh makai le asem te hu/panpi in sem ding maw?
3). Sem lo, asem te hu lo,gen sielo, langpang lo, nawngkaai sahlo, khut zep dingdeng, kamci khin khian in sem ding maw?
4). Sem lo, asem te zong hu lo, nuozui nangawn zong sem lo, banah khutzep dingdeng le kamcikhinkhian nangawn in om thei lo in, asie lam behbeh ah langpang, gensie, nawngkaai sahden ci’n septhei na nam 4 a-om te sungpanh, “kei nambat bangza na ah ka om ei?” cia eima khat ciet ki-et phat ding le iki puophat aa na isepton thei dingun ahun in ei tawsawn mama ta hi.


No comments:

Post a Comment